@article {
author = {Rezaei, Gholam Reza and Goljan, Mahdi},
title = {بیت‌الحکمه مأمون و عوامل شکل‌گیری و افول آن با محوریت نقش جریان اعتزال},
journal = {تاریخ اسلام درآینه پژوهش 50، بهار و تابستان 1400},
volume = {18},
number = {1},
pages = {5-22},
year  = {2021},
publisher = {Imam Khomeini Educational and Research Institute},
issn = {2423-4028},
eissn = {2980-8375},
doi = {},
abstract = {Ma'mun's 'Bayt al-Hikmah' (the House of Wisdom) was a royal library established in the first ʽAbbāsid era concurrent with the Caliphate of Harun al-Rashid Abbasi (170-193 AH) and the Ministry of the Barmecide Dynasty in 187 AH / 803 AD. 'Bayt al-Hikmah' reached its peak from the caliphate of Ma'mun to Mutawakkil (232-198 AH), but it declined from the era of Mutawakkil onwards (247-232 AH). The E’tezal Movement played an important role in the formation, prosperity and decline of Ma'mun’s 'Bayt al-Hikmah'. This study aims to show the role that the E’tezal Movement played in the establishment of 'Bayt al-Hikmah' on the one hand and its decline of its prosperity on the other hand. Using the descriptive-analytical method and emphasizing on the role of E’tezal Movement, the paper deals with the factors that were effective in its formation and decline of E’tezal Movement. According to the research findings, countering the scientific and spiritual influence of the Ahl al-Bayt through launching new scientific movements and the strong tendency of Ma'mun and the caliphs after him (until Mutawakkil) to the idea of E’tezal were among the factors contributing to the formation of the House of Wisdom. The decline of the translation movement, the departure of scholars from Baghdad, Ma'mun's extensive efforts for defending Mu'tazilites’ ideas, strictness towards E’tzal's opponents, the anti-E’tezal policies of Mutawakel, his agents and the caliphs after him, the promotion of traditionalism rather than rationalism (which was the basis of E’tezal movement), and uncompromised and intolerant attitude of the caliphs after Ma'mun towards the thinkers and scholars believing in various religions, especially the Mu'tazilites, caused the decline of Ma'mun’s House of Wisdom. Of course, the formation of semi-centralized and sometimes completely independent powers in the east and west of the Abbasid caliphate and their confrontation with the caliphate system are among the political factors to be taken into account. },
keywords = {'Bayt al-Hikmah, Ma'mun, Mu'tazilites., },
title_fa = {بیت‌الحکمه مأمون و عوامل شکل‌گیری و افول آن با محوریت نقش جریان اعتزال},
abstract_fa ={«بیت الحکمه» مأمون کتابخانه ای سلطنتی بود که در عصر اول عباسی همزمان با خلافت هارون عباسی (170ـ193ق) و وزارت خاندان برامکه در سال ۱۸۷ق/۸۰۳م تأسیس شد و در دوران خلافت مأمون تا متوکل (198ـ232ق) به اوج شکوفایی رسید و از عصر متوکل (232ـ247ق) رو به افول نهاد. جریان اعتزال در شکل گیری، رونق و افول بیت الحکمه مأمون نقش بسزایی داشت. این پژوهش با هدف ارائه تصویری از نقش جریان اعتزال در شکل گیری بیت الحکمه ازیک سو و فروکاهش رونق آن ازدیگرسو، به عوامل مؤثر در شکل گیری و فروپاشی آن به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی با تمرکز بر نقش اندیشه و جریان اعتزال می پردازد. براساس یافته های تحقیق، مقابله با نفوذ علمی و معنوی اهل بیت، با به جریان انداختن حرکت های جدید علمی و گرایش شدید مأمون و خلفای پس از وی تا متوکل به اندیشه اعتزال از جمله عوامل شکل گیری بیت الحکمه بود. کاهش رونق نهضت ترجمه، خروج دانشمندان از بغداد، تلاش گسترده مأمون در دفاع از اندیشه های اعتزالی، سخت گیری های فراوان نسبت به مخالفان اعتزال، سیاست های ضداعتزالی متوکل، اطرافیان او و خلفای پس از وی، ترویج حدیث گرایی به جای خردگرایی ـ که شالوده جریان اعتزال بود ـ و عدم تسامح و تساهل خلفای پس از مأمون با اندیشمندان و علمای مذاهب گوناگون و به ویژه معتزله به لحاظ اعتقادی موجب افول بیت الحکمه مأمون شد. البته شکل گیری قدرت های نیمه متمرکز و گاه کاملاً مستقل در شرق و غرب خلافت عباسیان و تقابل آنان با دستگاه خلافت را نیز به عنوان عامل سیاسی نمی توان نادیده گرفت.},
keywords_fa = {معتزله ,جریان اعتزال ,مأمون ,افول بیت‌الحکمه ,شکل‌گیری بیت‌الحکمه ,بیت‌الحکمه ,},
url = {https://tarikh.nashriyat.ir/node/824},
eprint = {https://tarikh.nashriyat.ir/sites/tarikh.nashriyat.ir/files/article-files/1_21.pdf}
}