TY  - JOUR
ID  - 824
TI  - بیت‌الحکمه مأمون و عوامل شکل‌گیری و افول آن با محوریت نقش جریان اعتزال
JO  - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
JA  - 5
LA  - fa
SN  - 2423-4028
AU  - Gholam Reza, Rezaei
AD  - دانشجوی دکتری - گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری
AU  - Mahdi, Goljan
AD  - استادیار - گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری
Y1  - 2021
PY  - 2021
VL  - 18
IS  - 1
SP  - 5EP  - 22معتزله ,جریان اعتزال ,مأمون ,افول بیت‌الحکمه ,شکل‌گیری بیت‌الحکمه ,بیت‌الحکمه ,DO  - 
AB  - «بیت الحکمه» مأمون کتابخانه ای سلطنتی بود که در عصر اول عباسی همزمان با خلافت هارون عباسی (170ـ193ق) و وزارت خاندان برامکه در سال ۱۸۷ق/۸۰۳م تأسیس شد و در دوران خلافت مأمون تا متوکل (198ـ232ق) به اوج شکوفایی رسید و از عصر متوکل (232ـ247ق) رو به افول نهاد. جریان اعتزال در شکل گیری، رونق و افول بیت الحکمه مأمون نقش بسزایی داشت. این پژوهش با هدف ارائه تصویری از نقش جریان اعتزال در شکل گیری بیت الحکمه ازیک سو و فروکاهش رونق آن ازدیگرسو، به عوامل مؤثر در شکل گیری و فروپاشی آن به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی با تمرکز بر نقش اندیشه و جریان اعتزال می پردازد. براساس یافته های تحقیق، مقابله با نفوذ علمی و معنوی اهل بیت، با به جریان انداختن حرکت های جدید علمی و گرایش شدید مأمون و خلفای پس از وی تا متوکل به اندیشه اعتزال از جمله عوامل شکل گیری بیت الحکمه بود. کاهش رونق نهضت ترجمه، خروج دانشمندان از بغداد، تلاش گسترده مأمون در دفاع از اندیشه های اعتزالی، سخت گیری های فراوان نسبت به مخالفان اعتزال، سیاست های ضداعتزالی متوکل، اطرافیان او و خلفای پس از وی، ترویج حدیث گرایی به جای خردگرایی ـ که شالوده جریان اعتزال بود ـ و عدم تسامح و تساهل خلفای پس از مأمون با اندیشمندان و علمای مذاهب گوناگون و به ویژه معتزله به لحاظ اعتقادی موجب افول بیت الحکمه مأمون شد. البته شکل گیری قدرت های نیمه متمرکز و گاه کاملاً مستقل در شرق و غرب خلافت عباسیان و تقابل آنان با دستگاه خلافت را نیز به عنوان عامل سیاسی نمی توان نادیده گرفت.
UR  - https://tarikh.nashriyat.ir/node/824
L1  - https://tarikh.nashriyat.ir/sites/tarikh.nashriyat.ir/files/article-files/1_21.pdf
ER  -