@article {
author = {Ya’qubi , Abdolrasuol},
title = {سیر تکامل حوزه‌ی علمیه قم در تاریخ معاصر ایران*},
journal = {تاریخ اسلام درآینه پژوهش 52، بهار و تابستان 1401},
volume = {19},
number = {1},
pages = {5-25},
year  = {2022},
publisher = {Imam Khomeini Educational and Research Institute},
issn = {2423-4028},
eissn = {2980-8375},
doi = {},
abstract = {Qom seminary is an influential scientific, cultural and social institution in the contemporary history of Iran, and like any other society or social institution whose course of movement (evolutionary or devolutionary) is discussed, it can be hopeful and trust-inspiring or otherwise. Therefore, it is important to answer this question: "What has been the evolutionary course of Qom seminary?" With the aim of answering the mentioned question, the theoretical concepts and foundations, the views of social thinkers and philosophers of history about the history and the indicators of evolution have been investigated. Using the theory of Muslim thinkers, especially Martyr Mutahari and Ayatullah Misbah Yazdi, a theoretical basis has been provided for answering this question. According to this theory, evolution in any society or social institution (mental or real) is caused by the actualization of talents and potential capacities of that society or institution in a period of history or throughout history. Examining the evolution of Qom seminary shows that it has gone through four stages: the cultural establishment stage, the socialization stage, the politicization stage, and the civilization stage. An empirical study of the evolutionary course of Qom seminary indicates the cultural elements and potential capacities that have made it possible for the Qom seminary to move in the path of evolution. These capacities or indicators include: monotheism, rationality, martyrdom, expectation, insight and awareness, politics and guardianship, which derive from the evolutionary course of the seminary through historical experience, although they can also be proved abstractly from the seminary doctrines. },
keywords = {: history of the Qom seminary, evolution of seminary school, role of religious authority, },
title_fa = {سیر تکامل حوزه‌ی علمیه قم در تاریخ معاصر ایران*},
abstract_fa ={حوزه‌ی علمیه قم، یک نهاد علمی ـ فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران است و همچون هر جامعه یا نهاد اجتماعی دیگری که از سیر حرکت آن (تکاملی یا انحطاطی) بحث می شود، می تواند امیدآفرین و اعتمادبخش یا غیر آن باشد. بنابراین، پاسخ به این سؤال مهم است که «سیر حرکت تکاملی حوزه‌ی علمیه در قم چگونه بوده است؟» با هدف پاسخ گویی به سؤال مذکور، مفاهیم و بنیادهای نظری، دیدگاه های اندیشمندان اجتماعی و فلاسفه تاریخ درباره حرکت تاریخ و شاخص های تکامل بررسی گردیده است. با بهره گیری از نظریه اندیشمندان مسلمان، به ویژه شهید مطهری و آیت  الله مصباح یزدی، مبنایی نظری برای پاسخ به سؤال مذکور تدارک شده است. مطابق این نظریه، تکامل در هر جامعه یا نهاد اجتماعی (اعتباری یا حقیقی) ناشی از فعلیت یافتن استعدادها و ظرفیت های بالقوه آن جامعه یا نهاد در یک دوره از تاریخ یا سرتاسر تاریخ است. بررسی سیر حرکت حوزه‌ی علمیه قم نشان می دهد این حوزه روند تکامل چهار مرحله ای را پشت سر گذاشته است: مرحله تأسیس فرهنگی، مرحله اجتماعی شدن، مرحله سیاسی شدن و مرحله تمدنی. سیر تکاملی حوزه در یک بررسی تجربی حاکی از عناصر فرهنگی و ظرفیت های بالقوه ای است که امکان حرکت حوزه‌ی علمیه قم را در مسیر تکاملی فراهم آورده است. این ظرفیت ها یا شاخص ها عبارتند از: توحیدگرایی، عقلانیت، شهادت، انتظار، بصیرت و آگاهی، سیاست و ولایت که با تجربه تاریخی از سیر حرکت تکاملی حوزه برداشت می شوند، هرچند به صورت انتزاعی نیز از آموزه های حوزوی قابل اثبات هستند.},
keywords_fa = {نقش مرجعیت ,تکامل حوزه علمیه ,تاریخ حوزه علمیه قم ,},
url = {https://tarikh.nashriyat.ir/node/838},
eprint = {https://tarikh.nashriyat.ir/sites/tarikh.nashriyat.ir/files/article-files/1_23.pdf}
}