خلاصه محتویات
Article data in English (انگلیسی)
خـلاصة الــمحتویات
هاروت و ماروت بین الحقیقة و الخیال
السید على الحسینى الفاطمی1
إثر وفاة النبی(صلى الله علیه وآله) و التأثیر الذى احدثته التیارات الفکریة لبعض علماء اهل الکتاب على الاسلام و انتشار الاسرائیلیات وجدت بعض القصص و الاخبار الموجودة فى مصادر الیهود و الاغریق طریقها الى تفاسیر المسلمین و من بینها قصة هاروت و ماروت.
طبقاً لما ذکره القرآن الکریم فى سورة البقرة، الآیة 102 فان هاروت و ماروت ملکان اظهرهما الله بصورة بشرین حتى یطلعا الناس على حقیقة امر السحرة لکى یتمکنوا من التصدى لهم و ابطال سحرهم، و قد ذُکرت قصة هاروت و ماروت بطرق عدیدة و اشهر روایة هى أنه لما علم الملائکة بان طغیان بنى آدم اخذ یشتد اشتکوا الى الله تعالى فأمرهم الله ان یختاروا من بینهم عدداً من الملائکة فاختاروا هاروت و ماروت.و بعد ذلک نزلا الى الارض و ارتکبا ذنوباً، و لذلک خیّرهما الله بین عذاب الدنیا و عذاب الآخرة ففضلا عذاب الدنیا على عذاب الآخرة و لهذا عوقبا بالبقاء بالسجن فى بئر فى بابل و لا یزالا فى العذاب الى هذا الیوم.
تتعرض المقالة الحالیة الى قصة هاروت و ماروت فتشیر الى الطرق المختلفة لروایتها و تذکر اسماء الرواة و تقدم ملاحظات نقدیّة حولها معزّزة بالأدلة النقلیة و العقلیة.
العلاقة بین التشیّع و التّصوف فى بلاد الانضول و تأثیرها على التقارب بین الصفویین والترکمان
عادل رستمی2
عاش فى بلاد الأنضول و التى تتمیز بأجواء سیاسیة متقلبة و عدم تجانس ترکیبتها الاجتماعیة و الثقافیة اقوام ینتمون الى ادیان و عقائد متنوعة. بعد غزو المغول تغییر الوضع السیاسى و الاجتماعى لبلاد الانضول فلم تکن الاجواء الفکریة مستقرة إلا ان الناس من مختلف الادیان و المذاهب بدأوا فى هذه الاجواء یمار سون شعائرهم الدینیة بحرّیة لم یکونوا یعهد وها فى السابق، و کان الشیعة و الصوفیة من بین تلک المذاهب.
و فى القرن السابع الهجرى بدأت الافکار الصوفیة تنتشر فى بلاد الانضول بشکل ملحوظ و یعزى تعاظم نشاط الصوفیة الى عدة عوامل منها عدم استقرار الوضع الاجتماعى و تشجیع المغول للحرکة الصوفیة و مهاجرة عدد من اقطاب الحرکة الصوفیة الى هذه البلاد. و نتیجة لوجود بعض المشترکات بین الصوفیة و الشیعة و انضمام اعداد کبیرة من غلاة الشیعة الى الصوفیة انصهرت الصوفیة فى التشیع.
تتناول المقالة الحالیة بحث الاوضاع الدینیة فى بلاد الأنضول و ترکّز على وضع التشیع و التصوف و العلاقة بینهما بغیة اعطاء صورة واضحة عن العقائد التى کانت سائدة بین الترکمان فى هذه المنطقة و بیان دور هذه العقائد فى ایجاد تقارب بین الترکمان و زعماء الصفویین.
* * *
طفل الحسین(علیه السلام) الرضیع؛ اسمه و عمره و کیفیة استشهاده
محسن رنجبر3
یستهل کاتب المقالة بحثه بالحدیث عن اسم طفل الامام الحسین(علیه السلام) و الذى کان فى سن الرضاعة. بعدها یتعرض فى حدیثة الى عمر الطفل الرضیع و ینقد بعض الآراء التى طرحها کتّاب معاصرون حول هذا الموضوع کما یتحدث عن کیفیة استشهاده.
فى الختام تتناول المقالة بالتحلیل و النقد رأى احد الباحثین المعاصرین حول کون على الاصغر و عبدالله شخصین و لیسا شخصاً واحد.
العلاقات السیاسیة لقطب شاهیان و الصفویین
محمد صادقى علوی4
بعد سقوط حکومة آل قراقویونلو على ید آل آق قویونلو ذهب احد افراد اسرة قراقویونلو و اسمة قلى الى مدینة دکن و استلم مسؤولیة فى حکومة البهمنیین و تقلّد فى عدة مناصب و تدرج فى السلم الوظیفى حتى عُین من قبل الحکومة البهمنیانیة حاکماً على گلکندة. و فى العام 918 القمرى استغل قلى ضعف موقف الحکومة البهمنیانیة فى دکن لیعلن انفصاله عن الحکومة المرکزیة و ینهج النهج الذى سار علیه الشاه اسماعیل الصفوى و اصدر قراراً بان یکون المذهب الشیعى مذهباً رسمیاً فى بلده و کان یقدم الحکام الصفویین على نفسه فى خطاباته. استطاع السلطان قلى اثناء فترة حکمه فى گلکنده و حیدرآباد اقامة علاقات و دّیة مع الصفویین استمرت لمدة قرنین. و قد انتعشت هذه العلاقات و ترسخت شیئاً فشیئاً. و من اهم العوامل التى ساعدت على ترسیخ هذه العلاقات: المذهب المشترک و التقارب القومى و الثقافى و وجود العدو المشترک و بالاخص الگورکانیون. لقد ازدهرت العلاقات الى ابعد حـدّ فى عهد الشاه عباس الصفوى فى الفترة ما بین عام 1995 و عام 1038 الهجرى القمرى و کان سفراء الحکومتین یتبادلون الزیارات بصورة منتظمة.
و لکن هذه العلاقات لم تستمر على هذا الحال فبعد ماشنَّ ارونج زیب حملة على قطب شاهیان فى عام 1098 القمرى و اجبرهم على دفع الخراج فى وقت فقدت فیه الحکومة الصفویة قدرتها و بدأت تضعف، تمکن من اخضاع دولة قطب شاهیان و الحاقها بدائرة نفوذه.
* * *
الرقیق فى الجاهلیه و الاسلام
عبدالرضا عرب أبوزیدآبادی5
یعتبر الاسلام موضوع الرقیق من المواضیع المهمة و من بین المواضیع الممتعة فى الفکر الاسلامى و خاصة فى دراسة حقوق الاسلام. و الحدیث عن الرقیق فى الاسلام حدیث متعدد الجوانب و له بعد فقهى و فکرى و تاریخی. یتناول القسم الاول من المقالة بحث اسباب و عوامل عدم اعتراض الاسلام على نظام الرق و الغاءه له بصورة تدریجیة کما یعرض مقارنة بین وضع الرقیق فى زمن الجاهلیة و وضعهم فى الاسلام. یتضمن القسم الآخر من المقالة لمحة تأریخیة عن اسلوب تعامل النبی(صلى الله علیه وآله) مع الرقیق و عن الاجراءات التى اتخذت من اجل حلّ هذه المشکلة الاجتماعیة و تحسین اوضاع الرقیق.
* * *
الانصار و میولهم الشیعیة
غلام محسن محرمی6
اطلق لقب الانصار على المسلمین الاوائل من الاوس و الخزرج الذین کانو یقطنون المدینة قبل ظهور الاسلام و قد سموا بالانصار لأنهم اعانوا النبی(صلى الله علیه وآله) و آرزوه و وقفوا الى جانبه ضد اعداء الاسلام. لقد وقف الانصار موقفا مشرِفا بایوائهم المسلمین الذین اخرجوا من مکة کما عرفوا بجهادهم و تضحیاتهم من اجل رفع رایة الاسلام. و على الرغم من عدم وجود ادلة على ان للانصار دوراً بارزاً فى الدفاع عن حقّانیة اهل البیت(علیهم السلام)اثناء اجتماع السقیفة الذى عقد بعد رحیل النبی(صلى الله علیه وآله) الا علاقتهم الایجابیة مع بنى هاشم، و المحبة التى کان یبدیهم غالبیتهم لاهل البیت(علیهم السلام) و کون عدد کبیر منهم ضمن اصحاب الأئمة الاطهار و مدحهم من قبل اهل البیت(علیهم السلام)و تعلقهم الوثیق بأمیر المؤمنین(علیه السلام) ایام حکمه و اتخاذ هم موقف معادى من خصومه السیاسین تجعلنا ندرک بان للانصار میولا للتشیع و خط اهل البیت(علیهم السلام). و اما فیما یتعلق بحضورهم فى السقیفة فان الأدلة تشیر على انهم ارادوا بذلک منع قریش من الوصول الى السلطة و ان حضورهم لم یکن بقصد الاعتراض على خلافة أمیرالمؤمنین(علیه السلام).
Abstracts
household a multitude of Imams' companions among them, Imams' admirations for them, their loyalty to Imam Ali during his reign and their overt opposition with his political rivals. Their gathering in Saqifa can also be regarded as a policy for preventing Quraysh's sovereignty, not as an opposition to Imam Ali's leadership.
A Historical Analysis of the Slaves' Condition from Ignorance Age to the Islamic Period
Abd ul-Reza Arab Abu Zayd Abadi (First section)
Slavery in Islamic view has always been one of the important and controversial issues in the sphere of Islamic thought, especially in the issues pertaining to human rights. Slavery in Islam is taken to be a very extensive issue, with its various legal, intellectual and historical aspects. The first section in this article offers an explanation of the reasons and motivations for acceptance and gradual abolition of slavery, with a comparative study of the slaves' conditions in the age of Ignorance and the Islamic period. The rest of this section deals with a historical explanation of the Prophet's attitude towards slaves and the actions leading to a solution of this social problem and promotion of the slaves' status.
* * *
Ansar and Their Inclination Toward Shi'ism
Ghulam Hasan Muharrami
Ansar (Helpers) was the title of those early Muslims who lived under the names Aws and Khazraj in Medina before the advent of Islam. They were given this honorific title because of the assistance and defense they offeredthe Prophet against the enemies of Islam. They were reputable people who sheltered those Muslims expelled (emigrated) from Mecca, and sacrificed themselves for the cause of Islam. Although nothing important has been reported about whether they had played any significant role safeguarding the Prophet's household after the Prophet's demise and in the Saqifa event, their inclination towards Shi'ism and Ahl-a-Bait School can be concluded through examining the following instances: their positive relationship with Bani Hashim, a general affection for the Prophet'sat the outset, then proceeds to study his age and presents a review of some of the contemporary views on this issue. This is followed by the issue how this infant was martyred, and, the paper comes to and end with introducing and offering a critique on a contemporary scholar's claim that Ali Asqar and Abd-ul Allah were two differentpersons.
* * *
The Political Relations between Qotb Shahid and Safavid Dynasties
Mahmud Sadiqi Alavi
Some time after Aq-quyunlus overthrew Qara-quyunlus, one of the princes of the latter clan, called Quli, went to Dacan and entered Bahmanid court. There, he rose to the highest ranks and was appointed the governor of Golkande by Bahmanids. He proclaimed independence in 918 AH, when Bahmanid power had already weakened. Following Safavid Shah Ismail, he soon established Shi`ism as the official religion in his territory, and in khutbas (sermons) mentioned the names of Safavid governors prior to his own name. During two centuries of his reign in Golkande and Heidarabad, Sultan Quli was always on friendly terms with Safavids. These good terms were strengthened by factors such as common religion, ethnical and cultural affinities, and a common enemy, i.e. Gurkanids. The high-water mark of these relations coincided with Safavid Shah Abbas' reign (995-1038 AH). During this period, emissaries were constantly sent by both governments. Awrangzib's attack to Qotb Shahids, forcing them to pay tributes and read khutba in Gurkanid governors'’ name, and the relative weakness of Safavid government at this time debilitated these relations and finally, Awrangzib annexed the Qotb Shahid territory in 1098 AH and put an end to their rule.
* * *
To review the story of Harut and Marut, different existing versions have been referred to in this article؛ this story is then evaluated and critiqued on the basis of rational and textual evidences.
* * *
The Relationship between Shi'ism and Sufism in Anatolia and its Effect on the Alliance of Sufis with Turkmen
Adil Rustami
The turbulent political climate and the heterogeneous social and cultural setting of Anatolia have always been receptive to the followers of different religions. The Mongol invasion and its political and social consequences prepared a messy rational and religious - as well as free - climate for the followers of different religions and sects, such as Shi'ism and Sufism, who had not enjoyed it before. Since the seventh century Sufism developed unprecedentedly in Anatolia, as the result of the turbulent social conditions, encouragements by Mongols, and migration of some Sufi leaders to this region؛ and it intermingled with Shi'ism because of common backgrounds and extensive admission of Shii extremists into Sufi orders.
This research article seeks to survey the religious conditions of Anatolia with an emphasis on conditions of Sufism and Shi'ism and their interrelationship, the aim being to provide learning about the religious beliefs prevailing among Turkmen of this region and their role in their convergence and that of Sufi leaders.
* * *
An Inquiry into the Name, Age, and Martyrdom of Imam Hossein's Suckling Infant
Mohsen Ranjbar
This paper presents a research on the name of Imam Hossein's suckling infant
Abstracts
Harut and Marut: From Reality to Fiction
Seyyed Ali Hosseini Fatemi
After the demise of the great Prophet of Islam, due to the conversion of some scholars from people of the Book (i.e. Christians and Jews) to Islam, as well as the Israelite beliefs spread among Muslims, stories and narrations from Jewish and ancient Greek sources were introduced into Muslim commentaries, one of which being the fiction of Harut and Marut.
From the Quranic viewpoint, Harut and Marut were selected from the whole load of angles for teaching sorcery to people, and were sent to the earth so that in the light of a knowledge of sorcery, people–could resist the sorcery of magicians and confront them. But in the commentaries and in Sura Baqara (the Cow): 102, a story has been related about Harut and Marut with so many variations. The most famous one among them says that when the man's disobedience increased, the angles objected before God and He ordered them to choose some angles among themselves؛ they chose Harut and Marut. Then, these two came to the earth and committed some sins. Having committed those sins, they were allowed by God to choose between a punishment in this world and one in hereafter. They chose the worldly punishment and were hanged in a well in Babylon؛ and they are still being punished.
اسامى مراکز فروش نشریه در سراسر کشور
1. اردبیل، میدان قدس، خیابان شهید داور یسرى، 18مترى بدر، پلاک 5، 2230844ـ0451
2. اصفهان، سبزه میدان، اول ولیعصر، کوچه حمام جنت، لوازم التحریر هوایى، 2297447ـ0311
3. اندیمشک، بلوار راه آهن، ستاد اقامه نماز، فروشگاه عترت، 24411ـ064242
4. اهواز، امانیه، میدان موسوى، مجتمع فرهنگى سازمان تبلیغات اسلامى، 3366638ـ0611
5. اهواز، کوى انقلاب، کمپلو، جنب مسجد موسى بن جعفر(علیهما السلام)، مؤسسه نور ولایت، 09163005680
6. بندرعباس، خیابان دانشگاه آزاد اسلامى، کتاب فروشى پنج استاد، 6679317ـ0761
7. بهشهر، خیابان امام، جنب پاساژ لاله، مطبوعاتى پیام، 5232200ـ0152
8. بیرجند، خیابان شهدا، جنب مخابرات، انتشارات قهستان، 2233965ـ0561
9. تبریز، خیابان امام خمینى(قدس سره)، انتشارات ارگ، 5554269ـ0411
10. تهران، خ انقلاب، خ ابوریحان، خ روانمهر شرقى، مؤسسه خدمات فرهنگى رسا، 66405034ـ021
11. تهران، خیابان انقلاب، بین خیابان قدس و وصال، جنب دبستان قدس، پلاک 3/1085.
12. تهران، خیابان تهران پارس، ضلع شمال شرقى میدان شاهد، فروشگاه صوت الاحرار، 77356337ـ021
13. تهران، خیابان مجاهدین اسلام، چهارراه آبسردار، انتشارات امیرى، 77531554ـ021
14. تهران، میدان فلسطین، سازمان تبلیغات اسلامى، فروشگاه کتاب.
15. چالوس، خیابان امام، ساختمان اباذى، طبقه دوم، دفتر پخش مطبوعات، 2226878ـ0191
16. رشت، میدان آزادگان، ابتداى بلوار شهید افتخارى، ساختمان بنیاد تعاون، فرهنگ و هنر بسیج، 09111414956
17. سنندج، خیابان پاسداران، مجتمع کردستان، 3285485ـ0871
18. شهرکرد، خیابان ولى عصر«عج»، چهارراه بازار، کتاب فروشى سازمان تبلیغات اسلامى، 2225255ـ0381
19. شیراز، چهارراه زند، ابتداى خیابان رودکى، کتاب فروشى فرهنگ و هنر، 2339272ـ0711
20. شیراز، خیابان زند، قبل از میدان امام حسین(علیه السلام)، کوى مهدیه، انتشارات نوید شیراز، 2226661ـ0711
21. قم، بلوار محمد امین(صلى الله علیه وآله)، بلوار جمهورى اسلامى، کتاب فروشى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره)، 2113629-0251.
22. قم، جاده قدیم اصفهان، انتشارات دانشگاه قم، 2850957ـ0251
23. قم، چهارراه شهدا، کتاب فروشى دفتر تبلیغات.
24. قم، صفائیه، انتشارات آستان قدس رضوى.
25. قم، صفائیه، روبروى کوچه بیگدلى، کتاب فروشى امام حسن مجتبى(علیه السلام).
26. کرمان، خیابان شهید چمران، مرکز خدماتى قرآن کریم، 2222727ـ0341
27. مسجد سلیمان، خیابان آزادى، پاساژ دیدنى ها، کتاب فروشى بامداد، 2226263ـ0681
28. مشهد، چهارراه خسروى، به سمت چهارراه شهدا، مجتمع یاس، بوستان کتاب، 2233672ـ0511
29. مشهد، چهارراه دکترا، انتشارات امام، 8430147ـ0511
30. مشهد، چهارراه شهدا، پاساژ فیروزه، فروشگاه افق، 2210153ـ0511
31. مشهد، خیابان امام خمینى(قدس سره)، مقابل باغ ملى، مؤسسه چاپ و نشر آستان قدس رضوى، 8511136ـ0511
32. همدان، آرامگاه بوعلى، خیابان پاستور، انتشارات گنج نامه، 8252766ـ0811
راهنماى اشتراک فصلنامه تاریخ در آینه پژوهش
1. در صورت تمایل، وجه اشتراک را به حساب جارى 1001 بانک ملى شعبه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره) کد 2723 (قابل پرداخت در سراسر کشور) واریز نموده و اصل فیش بانکى یا تصویر آن را همراه برگ اشتراک و مشخصات کامل خود، به نشانى دفتر فصلنامه ارسال نمایید.
2. در صورت تغییر نشانى خود، فصلنامه را از نشانى جدیدتان مطلع سازید.
3. در کلیه مکاتبات خود، شماره اشتراکتان را قید فرمایید.
4. بهاى اشتراک داخل کشور، سالانه (4 شماره) 000/40 ریال (تک شماره 000/10 ریال). توجه: در صورت افزایش نرخ فصلنامه، مبلغ مزبور از موجودى شما کسر مى شود.
نشانى دفتر فصلنامه
آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره) فصلنامه تاریخ در آینه پژوهش.
تلفن 2113689 دورنگار 2936002 (0251)
…-…>
برگ درخواست اشتراک
اینجانب: … سطح تحصیلات: …
مشترک: حقیقى o حقوقى o به نشانى ذیل، متقاضى دریافت مجله مى باشم.
استان: … شهرستان … خیابان …کوچه …پلاک …
صندوق پستى: … تلفن … کد شهرستان …
لطفاً شماره … تا شماره … مجله را به نشانى فوق ارسال نمایید.
در ضمن، فیش بانکى به شماره … به مبلغ … ریال
به پیوست ارسال مى گردد.
تاریخ / امضاء
قابل توجه خوانندگان گرامى
با عنایت به حذف یارانه کاغذ و قیمت تمام شده نشریه، تا اطلاع ثانوى نشریه با قیمت 000/10 ریال عرضه خواهد شد.
