تاريخ اسلام در آينه پژوهش

سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 39، پاییز و زمستان 1394

احمد بادکوبه هزاوه / دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران                     hazaveh@ut.ac.ir

معصومه آبانگاه ازگمی / کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی M_Abangah1359@yahoo.com

دریافت: 15/04/1394ـ پذیرش: 28/12/1394

چکیده

توسعه طلبی حکومت ایوبیان از مصر تا سرزمین شام و جزیره و جنگ با صلیبیان از یک سو، و مبارزه با حکومت و اندیشة اسماعیلیان در مصر و شام از سوی دیگر، فضای سیاسی، نظامی و مذهبی متمایزی را در قلمرو این دولت به وجود آورد. مطالعه استقرایی تاریخ نوشته​های این دوره از تأثیر مستقیم چنین فضایی بر روند تاریخ​نگاری مصر و شام حکایت می کند. ابوشامه از جمله مورخان شاخصی است که متأثر از همین شرایط، به نگارش تاریخ روی آورده است. دو کتاب تاریخی وی، یعنی «الروضتین» و ذیل آن، منابعی مهم در تاریخ ایوبیان و جنگ​های صلیبی به​شمار می روند. نوشتار حاضر بر آن است که با مطالعة این دو اثر به عنوان نمونه​ای از تاریخ​نگاری عصر ایوبیان، بازتاب این تحولات را بر صورت و محتوای این آثار و نیز بر بینش و نگرش تاریخی، سیاسی و مذهبی مورخ نشان دهد. نتایج این تحقیق نشان از آن دارد که تاریخ نگاری ابوشامه گامی مهم در جهت گسترش تاریخ​نوشته های دودمانی این دوره است و مضامین سیاسی و نظامی بر محتوای آنها غلبه ای آشکار دارد. او، که در آثار خود ایوبیان را دولتی مشروع و مطلوب معرفی کرده، در بزرگداشت مقام آنان و سرکوب رقبای سیاسی و مذهبی شان، یعنی فاطمیان کوشیده است.

کلیدواژه ها: ابوشامه، تاریخ نگاری مصر و شام، دورة ایوبیان، «الروضتین فی أخبار الدولتین»، «الذیل علی الروضتین».