سال پانزدهم، شماره اول، پياپي 44، بهار و تابستان 1397

جواد سليماني اميري / دانشيار مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    soleimani@qabas.net
دريافت: 07/02/97ـ پذيرش: 12/06/97
چکيده
مطالعات تطبيقي يکي از روش‌هاي مقبول تحقيق در علوم انساني به‌شمار مي‌آيد که طي آنها، محقق با مقايسة دو پديده يا ديدگاه با يکديگر و بررسي وجوه تشابه و تفاوت آنها، شناخت عميق‌تري نسبت به آنها پيدا مي‌کند. محققان تاريخ براي بررسي علل رويش و فراز و فرود تمدن‌ها، از مقايسة تمدن‌ها بايکديگر استفاده مي‌کنند؛ يا با تطبيق تاريخ بر زمانة خود، شناخت خويش را از زمانة خود عمق مي‌بخشند. ولي شايد بعضي از محققان از مطالعات تطبيقي در تاريخ، به علت برخي دشواري‌ها، همچون گرفتار آمدن در دام تطبيق‌هاي ناروا پرهيز ‌کنند و حتي آن را غيرممکن و غيرعلمي تلقي نمايند. در اين پژوهش، بعد از بيان دلايل امکان تطبيق تاريخي، دو ديدگاه‌ افراطي و تفريطي موجود در خصوص تطبيق‌ تاريخي، نقد گرديده است، و اموري همچون شناسايي شباهت‌ها و عبور از شباهت‌هاي ظاهري به شباهت‌هاي باطني، ارزيابي عدم تأثير وجوه تمايز در وجوه تشابه، بهره‌وري از قالب‌هاي فراگير به عنوان معيار و روش علمي تطبيق تاريخي معتبر مطرح شده است.
کليدواژه‌ها: مفهوم تطبيق تاريخي، امکان تطبيق تاريخي، روش تطبيق تاريخي، تطبيق‌هاي روا و نارواي تاريخي.