سال پانزدهم، شماره اول، پياپي 44، بهار و تابستان 1397

سيدحامد نيازي / كارشناس ارشد تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي دانشگاه معارف اسلامي    seiyed_ha@yahoo.com  
محمدرضا جباري / دانشيار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    jabbari@qabas.net
دريافت: 25/01/97ـ پذيرش: 12/07/97
چکيده
فرهنگ جاهلي در دورة پيش از اسلام بر همه جا سايه افکنده بود. در قرآن کريم بدون آنکه از مکان، زمان و قوم خاصي نام ببرد به مؤلفه‌ها و ويژگي‌هاي جاهليت اشاره کرده است، اما براي فهم بيشتر مخاطبان اوليه، که همان عرب جاهلي بود، نمونه‌هايي از فرهنگ جاهلي در جزيرة‌العرب را برشمرده است. بدين لحاظ، نبايد جاهليت را منحصر در جزيرة‌العرب دانست. در آستانة ظهور اسلام، ايران به عنوان يکي از مناطقِ داراي اهميتِ جغرافيايي و سوابق تمدني، مشحون از نمونه‌هاي فرهنگ جاهلي بود. در اين نوشتار به تحليل نمودهاي فرهنگ جاهلي در يکي از بخش‌هاي مهم جامعه، يعني حوزة زنان و نظام خانواده در ايران معاصر ظهور اسلام مي‌پردازيم. محورهاي کلي مورد بحث، عبارت است از: چگونگي جايگاه و منزلت زنان در نگاه ايرانيانِ مقارن ظهور اسلام، گونه‌هاي ازدواج، چگونگي رفتار با زنان و فرزندان، و در نهايت، تحليل زمينه‌ها و عوامل اين وضعيت.
كليدواژه‌ها: ظهور اسلام، ايران، جاهليت، فرهنگ جاهلي، جاهليت در ايران، زن و خانواده در ايران عصر ساساني.