سال شانزدهم، شماره دوم، پياپي 47، پاييز و زمستان 1398

جواد سليماني اميري / دانشيار گروه تاريخ مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خمينيره    soleimani@qabas.net
دريافت: 20/08/98ـ پذيرش: 25/12/98
چکيده
در کنار ضرورت مرزبندي علوم، همواره بحث ضرورت تعامل علوم براي کشف بهتر و کامل واقعيت مطرح بوده است. ليکن برخي معتقدند: محقق نبايد با پيش‌فرض‌هاي اعتقادي وارد تحقيقات علمي شود. براين‌اساس، انسلاخ از اعتقادات کلامي را شرط ورود به تحقيقات تاريخي مي‌انگارند. از منظر آنان، دخالت دادن اعتقادات کلامي در تحقيقات تاريخي، خلاف عينيت‌گرايي در پژوهش تاريخي است، و با سکولار بودن دانش مذکور سازگاري ندارد؛ زيرا موجب تحريف تاريخ مي‌شود.    
در اين نوشتار، ابتدا دلايل نظرية انسلاخ تبيين گرديده، سپس نقد و بررسي مي‌شود. مهم‌ترين نقدهاي اين ديدگاه آن است که اولاً، رويکرد عيني‌گرايي در روش تحقيق، بر مباني معرفتي نادرستي استوار است. ثانياً، بر فرض پذيرش، اين رويکرد مستلزم عدم جواز دخالت همة باورهاي کلامي در تاريخ نيست. ثالثاً، اين رويکرد امروزه منسوخ شده است. علاوه بر اين، دخالت اعتقادات کلامي در تاريخ‌پژوهي امري اجتناب‌ناپذير است؛ زيرا بخشي از واقعيت‌هاي گذشته با دانش کلام قابل کشف است. همچنين دانش کلام با اثبات واقع‌نمايي برخي از متون دينيِ ناظر به تاريخ، منبع معرفت‌بخش تاريخي را به مورخ مي‌نماياند.
کليدواژه‌ها: عينيت‌گرايي، روش تاريخ‌پژوهي، تاريخ سکولار، تاريخ اسلامي، مناسبات کلام و تاريخ.