سال هجدهم، شماره اول، پياپي 50، بهار و تابستان 1400، ص 45 ـ 62

* راضيه سيروسي/ دکتراي تاريخ اسلام دانشگاه الزهراء(س)    r.sirousirazi@alzahra.ac.ir
محمدحسن الهي‌زاده/ دانشيار گروه تاريخ دانشگاه بيرجند     mhelahizadeh@birjand.ac.ir 
دريافت: 07/05/1400 ـ پذيرش: 13/09/1400

چکيده
ظهور دين اسلام که ناسخ اديان و شرايع پيشين به‌شمار مي‌آيد، واکنش مسيحيان و يهوديان را برانگيخت. آنان اسلام را ديني رقيب مي‌دانستند. به همين سبب، طرحي براي شبهه‌افکني در آيات قرآن به راه انداختند که محور آن، ادعاي تناقض در آيات قرآن بود. تغيير قبله ازجمله موضوعاتي بود که توجه حداکثري مستشرقان را به خود جلب نمود. سؤال اصلي تحقيق اين است که مستشرقان از تغيير قبله چه انگاره‌اي داشته‌اند؟ و چه پاسخي مي‌توان به سخنانشان داد؟ نتايج نشان داد که برخي از نويسندگان تحت سيطره ديدگاه‌هاي استعماري، نسخ احکام را راهکاري براي پوشاندن برنامه نبوت پيامبر(ص) مي‌دانستند، اما نويسندگان آزاد تغيير قبله را همراهي يهوديان با پيامبر(ص) عنوان مي‌کردند. علاوه بر دلايلي همچون امتحان مسلمانان و واکنش به طعنه‌هاي يهود، نکته مهم رفتار خصومت‌آميز و فريبکارانه يهود با مسلمانان است.

کليد‌واژه‌ها: پيامبر(ص)، قبله، تغيير قبله، نسخ در قرآن، مستشرقان.