سال نوزدهم، شماره اول، پياپي 52، بهار و تابستان 1401، ص 137 ـ 153
محمود بختياري 
/ دانشجوي دکتري تاريخ اسلام دانشگاه باقرالعلوم(ع) Mahmud.b1113@gmail.com
دريافت: 25/01/1401 ـ پذيرش: 11/06/1401
چکيده
حوزة علميه قم پس از پيروزي انقلاب اسلامي با هويتي ديني‌ـ اجتماعي مبتني بر اهداف و برنامه‌هاي فرامرزي و قومي، نشر انديشه‌هاي اصيل اسلامي را از همان ابتدا در نظر داشت. امام خميني(ره) به‌عنوان رهبر كبير انقلاب و اين نهاد ديني، کارکرد ديني ـ اجتماعي آن را از سطح ملي به بين‌المللي توسعه بخشيد. يکي از اين نمونه‌ها، انتقال انديشه‌ها و نشر آموزه‌هاي ديني به کشور برزيل است. برزيل بزرگ‌ترين کشور امريکاي لاتين است که بيشترين شيعيان را در خود جاي داده که حتي با وجود بعد مسافت، خدمات حوزة علميه در اين کشور برجسته است. فرضيه پژوهش حاضر اين است که حوزة علميه قم به صورت مستقيم و غيرمستقيم خدمات اجتماعي ـ فرهنگي متعددي (مانند اعزام مبلّغ، ترجمه متون ديني به زبان پرتغالي، حمايت و رايزني براي تأسيس مساجد و مراکز فرهنگي) به شيعيان برزيل ارائه نموده است. اين نوشتار بر آن است با استفاده از منابع کتابخانه‌اي و به روش «پژوهش تاريخي» به شيوه توصيفي ـ تحليلي به اين پرسش پاسخ دهد که خدمات اجتماعي ـ فرهنگي حوزة علميه قم در شکل‌دهي و گسترش تشيع در کشور برزيل چگونه بوده است؟ و چه گام‌هايي رو به جلو در اين مسير برداشته است؟ يافته‌هاي پژوهش براساس مؤلفه‌هاي نظريه «پخش» و با توجه به ارتقاي وضعيت ديني ـ اجتماعي شيعيان و تبليغ اسلام در ميان مسيحيان توسط حوزة علميه قم در کشور برزيل سامان يافته است. در خاتمه نيز راهبردهاي اجتماعي ـ فرهنگي به منظور ارتقاي وضعيت شيعيان ارائه گرديده است.
کليد‌واژه‌ها: خدمات اجتماعي، خدمات فرهنگي، حوزة علميه قم، شيعيان برزيل، نظريه «پخش»، برزيل.
* اين مقاله به حمايت دبيرخانه دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري(ره) تأليف شده است.