Tarikh Islam dar Ayene-ye pazhuhesh, Volume 1, Issue 1, No 58, Year 2025 , Pages 57-76

    Reza Khan's Republicanism, England's Plan for Iran

    Writers:
    ✍️ Reza ramezan nargesi / Assistant Professor, Department of History of Contemporary Thought, Imam Khomeini Educational and Research Institute / nargesi@iki.ac.ir
    dor 20.1001.1.24234028.1404.1.1.4.8
    doi 10.22034/tarikh.2024.2021536
    Abstract: 
    Much has been said about the causes and factors of Reza Khan's republicanism, and all of them have attempted to attribute this issue to Reza Khan's personal ambition to achieve the monarchy. However, few have addressed the role of England in this matter. This research has attempted to look at this issue from a new angle. Therefore, the main goal of this research is to examine the role of England in Reza Shah's republicanism and to analyze the causes, factors, and methods of this policy. The research method is "documentary" and relies on historical findings and evidence and archival expertise. The results of the research show that England, by mobilizing publications, statesmen, many members of parliament, and using military capabilities, attempted to replace the constitutional system with a republican system with the aim of destroying the constitutional law and replacing it with a system similar to the Turkish constitution. To achieve this goal, and in order to avoid arousing public sentiment and reduce political costs, he used Reza Khan as a cover and the main executor of this policy, and it was pretended that he had personally made this decision.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :جمهوری‌خواهی رضاخان، نقشه انگلستان برای ایران
    Abstract: 
    در خصوص علل و عوامل جمهوری‌خواهی رضاخان مطالب زیادی گفته شده و در تمام آنها تلاش شده است این مسئله را به بلندپروازی شخص رضاخان در رسیدن به سلطنت نسبت دهند. با این‌ حال، کمتر کسی به نقش انگلستان در این موضوع پرداخته است. این تحقیق کوشیده است از زاویه‌ای جدید به این مسئله بنگرد. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش انگلستان در جمهوری‌خواهی رضاشاه و واکاوی علل، عوامل و شیوه‌های این سیاست است. روش تحقیق «اسنادی» است و بر یافته‌ها و شواهد تاریخی و استاد بایگانی تکیه دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که انگلستان با بسیج کردن نشریات، دولتمردان، بسیاری از نمایندگان مجلس و استفاده از ظرفیت‌های نظامی، با هدف نابودی قانون اساسی مشروطه و جایگزین کردن نظامی مشابه قانون اساسی ترکیه، کوشید نظام جمهوری را جایگزین نظام مشروطه کند. برای تحقق این هدف و به‌منظور اجتناب از تحریک احساسات عمومی و کاهش هزینه‌های سیاسی، رضاخان را به‌عنوان پوشش و مجری اصلی این سیاست به کار گرفت و چنین وانمود شد که او شخصاً این تصمیم را گرفته است.
    References: 
    • آبادیان، حسین، «نظریه‌پردازان استبداد منور؛ تأملی در دیدگاه‌های سیاسی علی دشتی و مرتضی مشفق کاشانی»، 1384، مطالعات تاریخی، ش6، ص120ـ157.
    • آدمیت، فریدون، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران، سخن، 1340.
    • اشرف پهلوی، خاطرات سیاسی رجال ایران از مشروطیت تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به اهتمام علی جانزاده، تهران، جانزاده، 1382.
    • حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت، چ سوم، تهران، امیرکبیر، 1381.
    • حسینی‌زاده، سیدمحمدعلی و رضا شفیعی اردستانی، «جمهوری به‌مثابة سکولاریسم؛ بررسی چرایی مخالفت روحانیت با جمهوری از مشروطه تا انقلاب اسلامی»، 1394، علوم سیاسی، ش۷۰، ص 137ـ167.
    • دریایی،‌ نیلگون، «جمهوری‌خواهی؛ گذرگاه بازگشت از مشروطه به دیکتاتوری»، 1394، مطالعات تاریخی، ش 49-50، ص73ـ140.
    • دشتی، علی، پنجاه‌ و پنج، تهران، امیرکبیر، 1353.
    • دولت‌آبادی، یحیی، حیات یحیی، تهران، عطار، 1361.
    • ذاکری، علی‌اکبر، «حوزه و غوغای جمهوری رضاخان در آغاز قرن اخیر»، 1401، تاریخ اسلام در آینة پژوهش، ش۵۲، ص 95ـ114.
    • شفق سرخ، سال سوم، شماره 239، یکشنبه 12 جوزا 1303 (23 شوال 1343).
    • شهبازی، عبدالله، «زندگی و زمانه علی دشتی»،‌ 1383، زمانه، ش 27، ص 47ـ56.
    • عابدی، سعید و محمود باهوش فاردقی، «بررسی جنبش جمهوری‌خواهی رضاخان؛ زمینه‌ها و دلایل ناکامی»، 1394، تاریخنامه خوارزمی، ش۷، ص 80ـ103.
    • عین‌السلطنه (سالور)، قهرمان‌میرزا، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، تحقیق مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، 1380.
    • فرخ، مهدی، خاطرات سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1347.
    • فقیه حقانی، موسی، گزیدة اسناد وزارت جنگ: غائله جمهوری‌خواهی در مقطع سال‌های 1302ـ1303، تهران، وزارت دفاع، 1397.
    • فلاح توتکار، حجت و محسن پرورش، «رضاخان و تلاش برای جلب اعتماد روحانیت»، 1389، تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)، سال پنجم، ش16، ص 88ـ108.
    • فلاح توتکار حجت و محسن پرویش، «موضع علما در برابر جمهوری رضاخانی، 1391، جستارهای تاریخی، سال سوم، ش۲، ص 89ـ116.
    • قائد، محمد، عشقی (سیمای نجیب یک آنارشیست)، تهران، طرح نو، 1380.
    • کرونین، استفانی، شکل‌گیری ایران نوین: دولت و جامعه در دوران رضاشاه، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، تهران، جامی، 1383.
    • م محمد، «لزوم جمهوریت و تفکیک قوای روحانی در ایران»، روزنامة حبل‌المتین، 27 اکتبر و 3 نوامبر 1924.
    • مجد، محمدقلی، انگلیس و اشغال ایران، ترجمة مصطفی امیری، تهران، مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1390.
    • مدنی، جلال‌الدین، تاریخ معاصر ایران، قم، جامعة مدرسین، 1361.
    • مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی، متمم قانون اساسی مشروطه، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی دوره قاجاریه، چ پنجم، تهران، زوار، 1384.
    • مشیر سلیمی، علی‌اکبر، کلیات مصور میرزاده عشقی، تهران، امیرکبیر، 1375.
    • مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، مقدمات تغییر سلطنت، چپ پنجم، تهران، ناشر، 1362.
    • مکی، حسین، مدرس قهرمان آزادی، تهران، بنگاه و نشر کتاب، 1358.
    • ملک‌الشعرای بهار، محمدتقی، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران یا انقراض قاجاریه، چ چهارم، تهران، امیرکبیر، 1371.
    • ملک‌الشعرای بهار، محمدتقی، جمهوری‌نامه، در: https://ganjoor.net/bahar/mosammatbk/sh16
    • میرزا صالح، غلامحسین (به اهتمام)، رضا شاه، خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی، علی ایزدی، تهران، طرح نو، 1372.
    • ناظم‌الدوله، میرزا ملکم‌خان، مجموعه آثار میرزاملکم خان، به کوشش محمد محیط طباطبایی، تهران، علمی، 1363.
    • نجفی، موسی، انگاره تعالی: فرانظریه فهم تحولات ایران در تناسب با گفتمان ترقی، اصفهان، آزما، 1400.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    ramezan nargesi, Reza.(2025) Reza Khan's Republicanism, England's Plan for Iran. Tarikh Islam dar Ayene-ye pazhuhesh, 1(1), 57-76 https://doi.org/10.22034/tarikh.2024.2021536

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Reza ramezan nargesi."Reza Khan's Republicanism, England's Plan for Iran". Tarikh Islam dar Ayene-ye pazhuhesh, 1, 1, 2025, 57-76

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    ramezan nargesi, R.(2025) 'Reza Khan's Republicanism, England's Plan for Iran', Tarikh Islam dar Ayene-ye pazhuhesh, 1(1), pp. 57-76

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    ramezan nargesi, R. Reza Khan's Republicanism, England's Plan for Iran. Tarikh Islam dar Ayene-ye pazhuhesh, 2025; 1(1): 57-76