حوادث تاریخی مهم و تأثیرگذار به همان اندازه که خود بزرگ و پر اهمیت اند، در غربال گری شخصیت ها و چهره های متنفذ جامعه نیز مؤثرند. وقتی رویدادی همچون عاشورا اتفاق می افتد، موضع گیری افراد، سلبی یا ایجابی، مورد دقت پژوهشگران و حتی عامة مردم قرار می گیرد. بر این اساس، همیشه این پرسش برای عاشوراپژوهان وجود داشته و دارد که چرا برخی نزدیکان حسین بن علی (ع) که از آنها انتظار می رفت در یاری آن حضرت گوی سبقت را از دیگران بربایند، از این قافله خیر عقب مانده، در زمره عاشوراییان قرار نگرفتند. محمد حنفیه، برادر امام حسین (ع)، از این شخصیت هاست که حضور نیافتنش در کربلا این سؤال را در ذهن پرسشگران ایجاد کرده است که چرا وی در کربلا غایب بود و از همراهی برادرش محروم ماند؟ پاسخ به این پرسش با بررسی منابع کهن تاریخ نگاری مسلمانان، مسئله اصلی این نوشتار است.