, Volume 1, Issue 2, No 2, Year 2025 , Pages 7-21

    آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Mohammad reza Jabbari / دانشیار / jabbari38@yahoo.com
    Pages: 7-21 Receive Date: 2025/03/31
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى
    Abstract: 
    قم از پرسابقه ترین مراکز شیعه نشین در ایران است. این منطقه در نیمه دوم قرن اول هجرى، پذیراى مسلمانان عرب با گرایش شیعى شد و رفته رفته به یکى از قطب هاى علمى تشیع در عالم اسلامى تبدیل گردید. گرایش حدیثى موجود در این مرکز شیعى موجب پدید آمدن محدثان بسیارى در آن شد، به گونه اى که گاه ارقام شگفت آورى درباره تعداد محدثان این حوزه حدیثى گزارش شده است. این حوزه حدیثى تا قرن چهارم هم چنان پا برجا بود و نشاط و فعالیت داشت. شیخ صدوق، شخصیت برجسته حدیثى این قرنوبزرگ ترین نماینده فکرى این حوزه بود. حاصل تلاش محدثان این حوزه تا پایان قرن چهارم، آثار بسیارى در محورهاى زیر بوده است: تفسیر، علوم قرآن، فقه، کلام، سیره، تاریخ، مناقب، مثالب، اخلاق و آداب، رجال و تراجم و انساب، ادب و شعر، فن حدیث، جغرافیا و کیهان شناسى، علوم غریبه، طب و بالأخره موضوعات متفرقه. در این مقاله، نگاهى داریم به نمونه هایى از آثار محدثان قم در زمینه هاى سیره نبوى، مغازى، خصائص النبى(صلى الله علیه وآله)، فضائل و مناقب اهل بیت(علیهم السلام)، مثالب دشمنان، تاریخ و سیره امامان شیعه، مقتل، دلائل، تاریخ انبیا، تاریخ خلفا، تراجم، تاریخ محلى، ملاحم و تاریخ عمومى.
    References: 
    • 1. ابن ندیم، الفهرست، بیروت، دارالمعرفة، 1417ق.
    • 2. اربلى، على بن عیسى، کشف الغمة فى معرفة الأئمة، بیروت، دارالأضواء، 1405ق.
    • الواسعى، بیروت، منشورات دارمکتبة الحیاة، [بى تا].
    • 3. بحرانى، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، تحقیق سید محمد صادق آل بحرالعلوم، نجف، مطبعة النعمان، [بى تا].
    • 4. تهرانى، شیخ آقابزرگ، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، بیروت، درالأضواء، 1403ق.
    • 5. حسینى جلالى، سید محمدرضا، مقدمه الإمامة و التبصرة من الحیرة، على بن بابویه قمى، بیروت، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1412ق.
    • 6. حلّى، حسن بن على بن داود، کتاب الرجال، نجف، حیدریه، 1392ق.
    • 7. حلّى، حسن بن یوسف (علامه حلّى)، خلاصة الأقوال، نجف، حیدریه، 1381ق/1961م.
    • 8. صدوق، على بن بابویه قمى، معانى الأخبار، تحقیق سید محمد مهدى خرسان، نجف، حیدریه، [بى تا].
    • 9. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف، مرتضویه، 1356ق.
    • 10. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن، کتاب الغیبة، بیروت، دارالکتاب الإسلامى، 1412ق.
    • 11. عسکرى، سید مرتضى، معالم المدرستین، تهران، مؤسسة البعثة، 1405ق.
    • 12. قمى، شیخ عباس، فوائد الرضویة فى أحوال علماء المذهب الجعفریة، تهران، کتابخانه مرکزى، 1367ق.
    • 13. مجلسى، محمدتقى، لوامع صاحبقرانى، تهران، نشر برادران علمى، [بى تا].
    • 14. نجاشى، احمد بن على بن عباس، فهرست اسماء مصنفى الشیعة (رجال النجاشى)، قم، انتشارات داورى، [بى تا].
    • 15. نیشابورى کنتورى، سید اعجاز حسین، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، قم، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، 1409ق.
    • 16. واسطى، ابوخالد، مسند الإمام زید، تحقیق شیخ عبدالواسع بن یحیى
    • 17. همو، طبقات اعلام الشیعة، قم، اسماعیلیان، بى تا، ج 2.
    • 87 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, Mohammad reza.(2025) آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى. , 1(2), 7-21

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad reza Jabbari."آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى". , 1, 2, 2025, 7-21

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, M.(2025) 'آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى', , 1(2), pp. 7-21

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, M. آثار تاریخى محدثان قم تا قرن پنجم هجرى. , 2025; 1(2): 7-21