, Volume 3, Issue 3, No 11, Year 2025 , Pages 83-112

    عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله)

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Mohammad reza Jabbari / دانشیار / jabbari38@yahoo.com
    Pages: 83-112
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله)
    Abstract: 
    عرفان و عبادت از مهم ترین محورهاى بحث در سیره نبوى(صلى الله علیه وآله) است. عبادت، فرع و مترتب بر معرفت است، و از همین روى، پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله)تحت تربیت الهى مسیر کسب معرفت را چنان طى کرد که آماده پذیرش رسالت عظیم الهى شد. درجات بالاى معرفتى آن حضرت، حالتى قرین با ذکر و احساس حضور دایم در پیشگاه حق به او بخشیده بود. این حالت به صورت خشوع و خداترسى و خوف حقیقى از سخط الهى در عبادات آن حضرت متجلى مى شد. جلوه هاى عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله) در نماز و ذکر، تهجد و نوافل، روزه، اعتکاف و حج رخ نموده است. نماز ایشان، که آن را نور چشم خود مى خواند، همراه بود با اوج توجه و حضور دل. حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) بر تهجد و نوافل نیز اهتمام خاصى داشتند. همچنین عبادات سنگین و طولانى همراه با فراهم سازى لوازم و مقدمات آن از قبل، و نیز آداب خاصى چون تقسیم نماز بر ساعات شب، بیدارى پس از ثلث یا نصف شب و قرائت قرآن و مناجات در گزارش هاى مربوط به سیره عبادى آن حضرت به چشم مى خورد.
    Keywords: 
    عرفان، عبادت، سیره عبادى، سیره نبوى(صلى الله علیه وآله)، نماز، نافله، تهجد، حج، اعتکاف و روزه.
    References: 
    • 1. نهج البلاغه، تحقیق صبحى صالح.
    • 2. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن على، عیون اخبارالرضا(علیه السلام)، تحقیق حسین اعلمى، اعلمى، بیروت، 1404ق.
    • 3. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن على، علل الشرایع، حیدریه، نجف، 1386ق.
    • 4. ابن حنبل، احمد، مسند احمد، دارصادر، بیروت.
    • 5. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن على، من لایحضره الفقیه، تحقیق على اکبر غفارى، نشر جامعه مدرسین، قم، 1404ق.
    • 6. ابن شهر آشوب، محمد بن على، مناقب آل ابى طالب، تحقیق لجنة من اساتذة النجف الاشرف، مطبعه محمد کاظم حیدرى، نجف، 1376ق.
    • 7. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن على، الخصال، تحقیق على اکبر غفارى، نشر جامعه مدرسین، قم، 1403 ق.
    • 8. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبرى، دار صادر، بیروت، [بى تا].
    • 9. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن على، الامالى، مؤسسة البعثة، قم، 1417 ق.
    • 10. ابن طاووس، رضى الدین سید على بن موسى، الدروع الواقیة، تحقیق و نشر مؤسسة آل البیت، قم، 1414 ق.
    • 11. ابن طاووس، سید رضى الدین على، الاقبال بالاعمال الحسنة فى ما یعمل مرة فى السنة (اقبال الاعمال)، تحقیق جواد قیومى اصفهانى، مکتب الاعلام الاسلامى، قم، 1414 ق.
    • 12. ابن انس، مالک، الموطّأ، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقى، داراحیاء التراث العربى، بیروت، 1406 ق.
    • 13. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، محمد بن على، فضائل الاشهر الثلاثة، تحقیق غلامرضا عرفانیان، چ دوم، دارالمحجة البیضاء، بیروت، 1412 ق.
    • 14. ابن بابویه قمى (شیخ صدوق)، محمد بن على، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، با مقدمه سیدمحمدمهدى السید حسن خرسان، چ دوم، منشورات الشریف الرضى، قم، 1368.
    • 15. الاشعرى القمى، ابى جعفر احمد بن محمد بن عیسى، کتاب النوادر، تحقیق و نشر مدرسة الامام المهدى(علیه السلام)، قم، 1408ق.
    • 16. البخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخارى، دارالفکر، بیروت، 1401 ق.
    • 17. البرقى، احمد بن محمدبن خالد، المحاسن، تحقیق سیدجلال الدین الحسینى، دارالکتب الاسلامیه.
    • 18. البیهقى، احمد بن الحسین بن على، السنن الکبرى، دارالفکر، بیروت، [بى تا].
    • 19. الترمذى، محمد بن عیسى، الشمائل المحمدیة(صلى الله علیه وآله)، تحقیق سید عباس الجلیمى، مؤسسة الکتب الثقافیة، بیروت، 1412ق.
    • 20. الترمذى، محمد بن عیسى بن سورة، الجامع الصحیح (سنن ترمذى)، تحقیق عبدالوهاب عبداللطیف، دارالفکر، بیروت، 1403ق.
    • 21. الحارثى العاملى، بهاءالدین محمد بن الحسین بن عبدالصمد، الحبل المتین، بصیرتى، قم، [بى تا].
    • 22. الحاکم الحسکانى، عبیدالله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فى الآیات النازلة فى اهل البیت(علیه السلام)، تحقیق محمدباقر محمودى، مجمع احیاء الثفافة الاسلامیة، تهران، 1411 ق.
    • 23. الحرّ العاملى، محمدبن الحسن، وسائل الشیعة، تحقیق محمد رازى، اسلامیه، تهران.
    • 24. الحسنى الراوندى، فضل الله بن على، النوادر، تحقیق سعید رضا على عسکرى، دارالحدیث، قم، 1377.
    • 25. الحمیرى البغدادى، ابوالعباس عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، تحقیق و نشر مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، 1413ق.
    • 26. الخطیب البغدادى، احمد بن على، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفى عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1417 ق.
    • 27. الدار قطنى، على بن عمر، العلل الواردة فى الاحادیث النبویة، تحقیق محفوظ الرحمان زین الله السلفى، دار طیبة، ریاض، 1405ق.
    • 28. السجستانى، سلیمان بن الاشعث، سنن ابى داوود، تحقیق سید محمد اللحام، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1410 ق.
    • 29. السیوطى، جلال الدین عبدالرحمان بن ابى بکر، الجامع الصغیر، دارالفکر، بیروت، 1401 ق.
    • 30. الصنعانى، ابوبکر عبدالرزاق بن همام، المصنف، تحقیق حبیب الرحمان الاعظمى، [بى جا، بى نا، بى تا].
    • 31. الطبرانى، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدى عبدالمجید السلفى، داراحیاء التراث العربى، بیروت، [بى تا].
    • 32. الطبرسى، ابومنصور احمد بن على بن ابى طالب، الاحتجاج، تحقیق سیدمحمدباقر خرسان، دارالنعمان، نجف، 1386ق.
    • 33. الطبرى، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، چ چهارم، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1403 ق.
    • 34. الطوسى، محمدبن الحسن، تهذیب الاحکام، تحقیق سیدحسن خرسان و شیخ محمد آخوندى، چ چهارم، درالکتب الاسلامیة، تهران، 1365.
    • 35. الطوسى، محمدبن الحسن، الامالى، تحقیق مؤسسة البعثة، دارالثقافة للطباعة والنشر والتوزیع، قم، 1414ق.
    • 36. الطوسى، محمدبن الحسن، الاستبصار فى ما اختلف من الاخبار، تحقیق سید حسن موسوى خرسان، چ چهارم، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1363.
    • 37. العاملى، زین الدین على، رسائل الشهید الثانى، بصیرتى، قم، [بى تا].
    • 38. العاملى، عزالدین شیخ حسین بن عبدالصمد، العقد الحسینى، تصحیح سیدجواد مدرسى یزدى، گلبهار، یزد، [بى تا].
    • 39. القزوینى، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقى، دارالفکر، بیروت، [بى تا].
    • 40. القزوینى، محمد بن یزید بن ماجة، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقى، دارالفکر، بیروت، [بى تا].
    • 41. القمى، على بن ابراهیم، تفسیرالقمى، تحقیق سید طیب الموسوى الجزائرى؛ مؤسسة دارالکتاب، قم، 1404 ق.
    • 42. الموصلى، احمد بن على، مسند ابى یعلى الموصلى، تحقیق حسین سلیم اسد، دارالمأمون للتراث، بیروت، [بى تا].
    • 43. النسائى، ابوعبدالرحمان احمد بن شعیب، السنن الکبرى، تحقیق عبدالغفار سلیمان البندارى و سید کسروى حسن، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1411ق.
    • 44. النیسابورى، مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت.
    • 45. الهندى، علاءالدین على المتقى بن حسام الدین، کنز العمّال فى سنن الاقوال و الافعال، تحقیق بکرى حیانى، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1409ق.
    • 46. بخارى، محمد ابن اسماعیل، شرح صحیح مسلم، النووى، دارالکتاب العربى، بیروت، 1407 ق.
    • 47. تمیمى مغربى، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام.
    • 48. حسینى، محمدباقر (میرداماد)، الرواشح السماویة، تحقیق غلامحسین قیصریه ها و نعمة الله جلیلى، دارالحدیث، قم، 1422 ق.
    • 49. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ القرآن، دارالفکر، بیروت، [بى تا].
    • 50. سبزوارى، ملاّ هادى، شرح الاسماء الحسنى، بصیرتى، قم، [بى تا].
    • 51. سبزوارى، ملا محمدباقر، ذخیرة المعاد فى شرح الارشاد، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، [بى تا].
    • 52. شرف الدین الموسوى، سید عبدالحسین، الفصول المهمة فى تألیف الامة، مؤسسة البعثة، تهران، [بى تا].
    • 53. صفّار، محمد بن الحسن، بصائرالدرجات، تحقیق میرزا حسن کوچه باغى، منشورات الاعلمى، تهران، 1404 ق.
    • 54. طبرسى، رضى الدین ابى نصر الحسن بن الفضل، مکارم الأخلاق، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1392ق / 1972م.
    • 55. عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشى، تحقیق سیدهاشم رسولى محلاتى، مکتبة العلوم الاسلامیة، تهران، [بى تا].
    • 56. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافى، تحقیق على اکبر غفارى، چ سوم، دارالکتب الاسلامیة، 1367ق.
    • 57. مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار؛ مؤسسه الوفاء، چ دوم، بیروت، 1403 ق.
    • 58. مفید، محمد بن محمد، الامالى، تحقیق حسین استاد ولى و على اکبر غفارى، نشر جامعه مدرسین، قم، 1414 ق.
    • 59. مفید، محمد بن محمد، الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، تحقیق مؤسسة آل البیت لتحقیق التراث، چ دوم، دارالمفید، بیروت، 1414 ق.
    • 60. نراقى، محمدمهدى، جامع السعادات، تحقیق سید محمد کلانتر و مقدمه محمدرضا مظفر، دارالنعمان، نجف، [بى تا].
    • 61. یحصبى، قاضى ابى الفضل عیاض، الشفاء، بتعریف حقوق المصطفى(صلى الله علیه وآله)، دارالفکر، بیروت، 1409 ق.
    • 111 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, Mohammad reza.(2025) عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله) . , 3(3), 83-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad reza Jabbari."عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله) ". , 3, 3, 2025, 83-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, M.(2025) 'عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله) ', , 3(3), pp. 83-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Jabbari, M. عرفان و عبادت در سیره پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله) . , 2025; 3(3): 83-112