, Volume 7, Issue 3, No 27, Year 2025 , Pages 29-48

    Sufism and Its Social Outcomes in Seljukid Period Saleh Pargari

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Saleh Pargari / Associate professor, History Department, Teachers Education University in Tehran
    Syed Morteza Hoseini / A.M, in the History of Islam Iran, Teachers Education University in Tehran / hashem.hosani@yahoo.com
    Pages: 29-48 Receive Date: 2025/02/23 Accept Date: 2025/02/23
    Abstract: 
    The present paper tries to indentify the factors influencing the development of Sufism and explains its outcomes in Seljukid period. In this period, Sufis enjoyed the support of the ruling class, and jurists tried to incorporate religious law into the esoteric path of Sufism. Furthermore, the doctrinal confusion caused the society to face crisis which prepared the grounds for the development of a sort of Sufism compatible with people's morale. The development of Sufism has positive and negative effects, both of which have been investigated.
    Keywords: 
    Sufism
    the Seljuks
    development of Sufism
    jurists
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تصوف و پیامدهای اجتماعی آن در دوره سلجوقیان
    Abstract: 
    در این نوشته سعی شده است به سؤال عوامل گسترش تصوف و پیامدهای آن در دوره سلجوقیان پاسخ داده شود. صوفیان در این دوره از حمایت طبقه حاکمه بهره مند شدند و فقها در تلفیق شریعت و طریقت، تلاش کردند. علاوه بر این، هرج و مرج های عقیدتی، جامعه را با بحران روبه رو می کرد که زمینه را برای گسترش تصوفی که با روحیه مردم سازگاری داشت، مهیا می کرد. گسترش تصوف، پیامدهای مثبت و منفی دربرداشت که به طور دو جانبه به آن پرداخته شده است.
    Keywords: 
    تصوف
    سلجوقیان
    گسترش تصوف و فقها
    References: 
    • ابراهيمي ديناني، غلامحسين، ماجراي فكر فلسفي، تهران، طرح نو، چ سوم، 1383.
    • ابن¬اثير، عزالدين ابوالحسن علي‌بن‌ابي الكرم¬شيباني، تاريخ كامل، تاريخ بزرگ اسلام و ايران، ترجمه علي هاشمي حايري و ابوالقاسم حالت، تهران، علمي، چ دوم، 1368.
    • ابن¬اسفنديار، بهاالدين محمدبن حسن‌بن‌اسفنديار كاتب، تاريخ طبرستان، به تصحيح اقبال، تهران، كلاله خاور، چ دوم، 1366.
    • ابن¬جوزي، ابوالفرج عبدالرحمان‌بن‌علي، تلبيس ابليس، ترجمه عليرضا ذكاوتي قراگوزلو، تهران، مركز نشر دانشگاهي، 1368.
    • ابن¬خلكان¬، ابي¬العباس شمس¬الدين¬احمدابن¬محمد¬بن¬ابي¬بكر، وفيات الاعيان و ابنا الزمان، ترجمه احمدبن¬محمد¬عثمان-علي¬بن¬احمد¬شجاع¬ سنجري، به تصحيح فاطمه مدرسي، اروميه، دانشگاه اروميه، ج اول، 1381.
    • انصاري، قاسم، مباني عرفان و تصوف، تهران، طهوري، چ چهارم، 1382.
    • انوري، اوحد¬الدين، ديوان، تهران، بنگاه نشر و ترجمه، ج اول، چ دوم، 1347.
    • بارتولد، وسيلي ولاديميرويچ، تركستان¬نامه، تركستان در عهد هجوم مغول، 2جلد، ترجمه كريم كشاورز، 1352.
    • بنداري اصفهاني، ابوابراهيم¬قوام¬الدين¬فتح¬بن¬علي¬بن¬محمد، زبده¬النصر و نخبه¬العصر(تاريخ سلسله سلجوقي)، ترجمه محمدحسين جليلي، تهران، بنياد فرهنگ، 2536.
    • بويل، جي، تاريخ ايران، از آمدن سلجوقيان تا فروپاشي دولت ايلخانان، ترجمه حسن انوشه، تهران، امير كبير، چ سوم، 1379.
    • پطروشفسكي، ايلياولويچ، اسلام در ايران از هجرت تا پايان قرن نهم هجري، ترجمه كريم كشاورز، چ ششم، تهران، پيام، 1362.
    • حسيني، صدرالدين ابوالحسن ناصربن¬علي، اخبارالدوله السلجوقيه، چاپ محمد اقبال، لاهور، 1933.
    • خواجه عبد الله انصاري، طبقات الصوفيه، تصحيح محمدسرور مولايي، بي جا، توس، 1362.
    • دورانت، ويل، تاريخ تمدن، (بخش دوم از كتاب چهارم)، ترجمه ابوالقاسم پاينده، بي جا، اقبال، ج 11، بي چا، 1343.
    • راوندي، ¬محمد¬بن¬علي¬بن¬سليمان، راحه¬الصدور و ايه¬السرور در تاريخ آل سلجوق، به تصحيح محمد اقبال، تهران، اساطير، 1386.
    • زرين¬كوب، عبدالحسين، ارزش ميراث صوفيه، تهران، امير كبير، چ دوازدهم، 1385.
    • ـــــ ، تصوف ايراني از منظر تاريخي آن، ترجمه مجدالدين كيواني، تهران، سخن، چ دوم، 1385.
    • ـــــ ، جستجو در تصوف ايران، تهران، امير كبير، چ چهارم، 1369.
    • ـــــ ، دنباله روزگاران ايران از پايان ساسانيان تا پايان تيموريان، تهران، سخن، 1375.
    • ـــــ ، مقاله «تصوف و عرفان در اسلام» مجموعه مقالات پژوهشي تاريخي و فرهنگي، زير نظر كاظم موسوي بجنوردي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1383.
    • سعدي، مصلح¬بن عبدلله، كليات، به تصحيح محمد علي فروغي، تهران، پيمان، چ دوم ، 1387.
    • سومر، فاروق، اغوزها، ترجمه آنادردي عنصري، گنبد، حاجي طلائي، 1380.
    • سنائي غزنوي، ابوالمجد مجدودبن آدم، ديوان، به اهتمام مدرس رضوي، تهران، انتشارات كتابخانه سنائي، 1354.
    • صفا، ذبيح الله، تاريخ ادبيات ايران، چ ششم، تهران، فردوسي، ج اول( خلاصه جلد اول و دوم)، 1379.
    • عين¬القضاه همداني، ابوالمعالي، تمهيدات، به تصحيح عفيف عسيران، تهران، كتابخانه منوچهري، چ سوم، 1370.
    • غزالي، ابوحامد محمد، تهافت¬الفلاسفه يا تناقض گويي فيلسوفان، ترجمه علي اصغر حلبي، تهران، زوار، چ دوم 1362.
    • ـــــ ، شك و شناخت(المنقذ من الضلال)، ترجمه صادق آئينه وند، تهران، اميركبير، چ دوم، 1382.
    • ـــــ ، كيمياي سعادت، به كوشش حسين خديو جم، تهران، علمي و فرهنگي، ج دوم، چ چهاردهم، 1387.
    • غزنوي، سديدالدين محمد¬، مقامات ژنده پيل، به اهتمام حشمت مويد، تهران، علمي و فرهنگي، چ سوم، 1384.
    • قشيري، ابوالقاسم، ترجمه رساله قشيريه، به تصحيح بديع¬الزمان فروزانفر، تهران، علمي و فرهنگي، چ چهارم، 1374.
    • كسروي، احمد، صوفيگري، بي جا، پايدار، 1337.
    • كرماني، افضل¬الدين ابوحامد، سلجوقيان و غز در ايران، به تصحيح باستاني پاريزي، تهران، كوروش، 1372.
    • كلوزنر، كارلا، ديوان سالاري در عهد سلجوقي، ترجمه يعقوب آژند، تهران، اميركبير، 1363.
    • كوي، سرژدولوژبه دو بور، سرگذشت پير هرات، ترجمه روان فرهادي، بي جا ، ثور، 1355.
    • كياني، محسن، تاريخ خانقاه در ايران، تهران، كتابخانه طهوري، 1369.
    • لاپيدوس، آيرام، تاريخ جوامع اسلامي از آغاز تا قرن نهم هجري، ترجمه محمود رمضان زاده، مشهد، آستان قدس رضوي، بنياد پژوهشهاي اسلامي، 1379.
    • لمبتن، آن ك.س، تداوم و تحول در تاريخ ميانه ايران، ترجمه يعقوب آژند، تهران، نشر ني، چ دوم، 1382.
    • محمدبن¬منور، اسرار التوحيد، به اهتمام ذبيح الله صفا، تهران، اميركبير، چ سوم، 1354.
    • مطهري، مرتضي، انسان و سرنوشت، تهران، صدرا، چ بيست نهم، 1385.
    • مقدسي، ابوعبدلله محمد¬بن احمد، احسن¬التقاسيم في معرفه الاقاليم، ترجمه علينيقي منزوي، بخش اول، 1361.
    • مورگان، ديويد، ايران در سده¬هاي ميانه، ترجمه فرخ جوانمرديان، تهران، فروهر، 1374.
    • مير خواند، محمد¬بن¬خاوندشاه بلخي، روضه¬الصفا، تهذيب و تلخيص عباس زرياب، تهران، علمي، ج 4 و 5 و 6، چ دوم، بي تا.
    • منشي كرماني، ناصر الدين، نسائم الاسحار، من لطائم الخبار در تاريخ وزرا، به تصحيح مير جلال الدين حسيني ارموي«محدث»، تهران، دانشگاه تهران، 1338.
    • نظام¬الملك، خواجه حسن¬بن¬علي، سياست نامه يا سيرالملوك، به اهتمام هيوبردراك، تهران، علمي و فرهنگي، چ هفتم، 1383.
    • نظامي عروضي سمرقندي، احمد¬بن¬عمر¬بن¬علي، چهار مقاله، به تصحيح محمد¬بن قزويني، تهران، زوار، چ سوم 1333.
    • نيشابوري، خواجه امام ظهيرالدين، سلجوقنامه، تهران، گلاله خاور، 1332.
    • نيشابوري، شيخ فريدالدين عطار نيشابوري، مصيبت نامه، به اهتمام وصال نورائي، تهران، زوار، چ چهارم، 1373.
    • هاجسن ، ك.س، مارشال، فرقه اسماعيليه، ترجمه فريدون بدره¬اي، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، چ سوم، 1369.
    • همايي، جلال¬الدين، غزالي نامه، تهران، موسسه نشر هما، چ سوم، 1368.
    • همداني، رشيدالدين فضل¬الله، جامع التواريخ(تاريخ آل سلجوق)، به تصحيح محمد روشن، تهران، ميراث مكتوب، 1386.
    • هندوشاه نخجواني، تجارب¬السلف در تواريخ خلفا و وزراي ايشان، به تصحيح عباس اقبال، تهران، بي نا، 1313.
    • 212 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Pargari, Saleh, Hoseini, Syed Morteza.(2025) Sufism and Its Social Outcomes in Seljukid Period Saleh Pargari. , 7(3), 29-48

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Saleh Pargari; Syed Morteza Hoseini."Sufism and Its Social Outcomes in Seljukid Period Saleh Pargari". , 7, 3, 2025, 29-48

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Pargari, S, Hoseini, S.(2025) 'Sufism and Its Social Outcomes in Seljukid Period Saleh Pargari', , 7(3), pp. 29-48

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Pargari, S, Hoseini, S. Sufism and Its Social Outcomes in Seljukid Period Saleh Pargari. , 2025; 7(3): 29-48