, Volume 7, Issue 4, No 28, Year 2025 , Pages 87-104

    An Analysis of the Process of Britain's Gaining Control over the Persian Gulf (From Mid-Safavid to the End of the First Half of the Qajar Dynasty: 1030 - 1264 'AH'/1620 – 1847'AD')

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Mohammad Shoormij / Assistant Professor of History Department, Payam – E – Noor University / shoormeij9@yahoo.com
    Pages: 87-104 Receive Date: 2025/04/07 Accept Date: 2025/04/07
    Abstract: 
    The Persian Gulf has always been one of the very crucial, strategic, and commercial regions of the Middle East; therefore, it has undergone various changes throughout history. One of the important issues which is worth considering regarding the Persian Gulf is how colonialists, particularly the British, dominated its coastal area, especially the area under Iran's sovereignty. The present research investigates how Britain gained control over the shores of the Persian Gulf and weakened Iran's political power, from mid-Safavid to the beginning of Nassir al-Din Shah's reign (1030 – 1264 'AH'). The main aim of this research is to investigate how local tribes and Arabs came to power in the Persian Gulf and how Britain's policy helped them to have control over the region.
    Keywords: 
    : the Persian Gulf
    Britain
    local sovereignty
    Iran's sovereignty
    Arab tribes of the Persian Gulf.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تحلیلی بر روند قدرت‌گیری انگلیس در خلیج فارس (از اواسط صفویه تا پایان نیمه اول قاجاریه 1030 ـ 1264 ق/1620-1847م)
    Abstract: 
    خلیج فارس همواره از مناطق بسیار حساس، سوق الجیشی و تجاری خاورمیانه بوده است، از این رو، در طول تاریخ منشأ تحولات متنوعی شده است. از مسائل بسیار مهم و قابل بحث در خلیج فارس، بررسی چگونگی سلطه استعمارگران، به خصوص انگلیسی ها بر کرانه های ساحلی آن و به ویژه کرانه های تحت حاکمیت ایران می باشد. در این پژوهش، چگونگی روند قدرت گیری انگلیس و تضعیف قدرت سیاسی ایران در کرانه های خلیج فارس از اواسط حکومت صفوی تا آغاز حکومت ناصرالدین شاه (1030 ـ 1264ق) تحلیل و بررسی می شود. مسئله و هدف اصلی پژوهش، بررسی چگونگی قدرت یابی قبایل و اعراب محلی در منطقه خلیج فارس و سیاست انگلیس در تقویت آنها و سلطه بر منطقه است.
    Keywords: 
    خلیج فارس
    انگلیس
    حاکمیت محلی
    حاکمیت ایران و قبایل عرب خلیج فارس.
    References: 
    • اقتداري، احمد، جغرافياي تاريخي مسقط و عمان، پيوست يكم كتاب تاريخ مسقط و عمان، بحرين و قطر سديدالسلطنه، تهران، دنياي كتاب، 1370.
    • ـــــ ، حكام آل‌بوسيعد، مخلص از دايرة المعارف اسلام، پيوست چهارم كتاب تاريخ مسقط و عمان، بحرين و قطر سديدالسلطنه، تهران، دنياي كتاب، 1370.
    • ـــــ ، حكام آل‌خليفه، پيوست هشتم كتاب تاريخ مسقط و عمان، بحرين و قطر سديدالسلطنه، تهران، دنياي كتاب، 1370.
    • اوتر، ژان، سفرنامه اوتر، ترجمه علي اقبالي، تهران، جاويدان، 1366.
    • تكميل همايون، ناصر، خليج فارس، تهران، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي، 1380.
    • جناب، محمدعلي، خليج فارس وآشنايي با امارت آن، تهران، شريعت و شرق، 1349.
    • حزين لاهيجي، محمدعلي، ديوان به انضمام تاريخ و سفرنامه، تصحيح بيژن ترقي، تهران، خيام، 1350.
    • حسيني فسايي، ميرزا حسن، فارسنامه، تصحيح منصوررستگارفسايي، ج1، تهران، اميركبير، 1367.
    • خورموجي، محمدجعفر، حقايق الاخبار ناصري، كوشش حسين خديوجم، تهران، ني، 1363.
    • سالمي، عبدالله، التحفه الاعيان بسيرة اهل عمان، دهلي، مكتب اشاعه الاسلام، بي‌تا.
    • سپهر، محمدتقي(لسان‌الملك)، ناسخ التواريخ، ج3، اهتمام جمشيد كيانفر، تهران، اساطير، 1377.
    • سديدالسلطنه مينابي، محمدعلي‌خان، تاريخ مسقط و عمان، بحرين و قطر و روابط آنها با ايران، تصحيح و تحشيه احمد اقتداري، تهران، دنياي كتاب، 1370.
    • ـــــ ، سفرنامه سديدالسلطنه (التدقيق في سيرالطريق)، تصحيح احمداقتداري، تهران، به نشر، 1362.
    • سياوش پوري، عباس، استراتژي غرب در خليج فارس، تهران، كمال علم، 1370.
    • سيوري، راجر، ايران عصر صفوي، ترجمه كامبيز عزيزي، تهران، سحر، 1366.
    • شعباني، رضا، تاريخ اجتماعي ايران عصر افشاريه، تهران، نوين، 1369.
    • فلسفي، نصرالله، زندگاني شاه عباس اول، تهران، علمي، 1364.
    • فلور، ويلم، هلندي‌ها در جزيره خارك در عصر كريم خان زند، ترجمه ابوالقاسم سري، تهران، توس، 1371.
    • مجتهدزاده، پيروز، كشورها و مرزها در منطقه ژئوپليتيك خليج فارس، چ سوم، تهران، وزارت امور خارجه، 1373.
    • ـــــ ، حاكميت ايران بر جزاير تنب و ابوموسي، تهران، سحاب، 1385.
    • ـــــ ، شيخ نشين‌هاي خليج فارس، تهران، عطائي، 1349.
    • منشي ، اسكندر بيك، تاريخ عالم آراي عباسي، تصحيح محمداسماعيل رضواني، تهران، دنياي كتاب، 1377.
    • موسوي نامي اصفهاني، ميرزا محمدصادق، تاريخ گيتي گشا، مقدمه سعيد نفيسي، تهران، اقبال، 1363.
    • نوايي، عبدالحسين، روابط سياسي و اقتصادي ايران در دوره صفويه، تهران، سمت، 1377.
    • وثوقي، محمدباقر، تاريخ خليج فارس و سرزمين‌هاي همجوار آن، تهران، پيام نور، 1386.
    • وحيدنيا، سيف الله، قرارها وقراردادها، تهران، عطائي، 1362.
    • ورهرام، غلامرضا، تاريخ سياسي و اجتماعي ايران در عصر زنديه، تهران، معين، 1366.
    • ويلسون، آرنولد، خليج فارس، ترجمه محمدسعيدي، چ دوم، تهران، علمي و فرهنگي، 1366.
    • هوشنگ مهدوي، عبدالرضا، تاريخ روابط خارجي ايران(از صفويه تا پايان جنگ جهانيدوم)، تهران، اميركبير، 1369.
    • الهي، همايون، خليج فارس و مسايل آن، چ دوم، تهران، قومس، 1370.
    • 125 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Shoormij, Mohammad.(2025) An Analysis of the Process of Britain's Gaining Control over the Persian Gulf (From Mid-Safavid to the End of the First Half of the Qajar Dynasty: 1030 - 1264 'AH'/1620 – 1847'AD'). , 7(4), 87-104

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Shoormij."An Analysis of the Process of Britain's Gaining Control over the Persian Gulf (From Mid-Safavid to the End of the First Half of the Qajar Dynasty: 1030 - 1264 'AH'/1620 – 1847'AD')". , 7, 4, 2025, 87-104

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Shoormij, M.(2025) 'An Analysis of the Process of Britain's Gaining Control over the Persian Gulf (From Mid-Safavid to the End of the First Half of the Qajar Dynasty: 1030 - 1264 'AH'/1620 – 1847'AD')', , 7(4), pp. 87-104

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Shoormij, M. An Analysis of the Process of Britain's Gaining Control over the Persian Gulf (From Mid-Safavid to the End of the First Half of the Qajar Dynasty: 1030 - 1264 'AH'/1620 – 1847'AD'). , 2025; 7(4): 87-104