Pages:
129-159
Receive Date: 2025/02/23
Accept Date: 2025/02/23
Abstract:
The Ottoman Emirate, one of the several emirates in Anatolia, underwent dramatic developments in the course of change into an Islamic empire and consolidated and maintained its power. This course of change was influenced by two factors. One of the important factors of consolidating and preserving Ottoman Sultans' power was the special attention given to dervishes and Sufi orders, especially Baktashid order, and their use of power. Baktashid order, which is attributed to Hajj Baktash Wali, is one of the important and influential orders in the history of the Ottoman Empire and its origin traces back to the Asia Minor in the seventh century. This order which came to existence on the basis of Babaiyyeh movement influenced the Ottoman Sultans through building relations with Janissary military organization and played a key role in the political and religious developments of the Ottoman Empire over several centuries. Therefore, the present paper tries to study the reasons behind the special attention given by Ottoman Sultans' to Sufi orders, especially Baktashid order, the origin of its formation, and how it entered into and effected the political and religious relations of the Ottoman Empire.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی نقش و کارکرد طریقتهای صوفی در امپراتوری عثمانی با تأکید بر طریقت بکتاشیه
Abstract:
امیرنشین عثمانی برای تثبیت و حفظ قدرت خود، تحولات مهمی را پشت سر گذاشت. در این پروسهی حفظ قدرت، عواملی چند نقش داشتند که توجه به دراویش و طریقت های صوفی و بهره گیری از نفوذ و قدرت آنان، به ویژه طریقت بکتاشیه، از عوامل مهم بود. طریقت بکتاشیه منسوب به حاج بکتاش ولی، از فرقه های مهم و تأثیر گذار در تاریخ امپراتوری عثمانی است که زمینه های پیدایش آن به قرن هفتم هجری در آسیای صغیر برمی گردد. این طریقت که بر اساس نهضت باباییه در آسیای صغیر پایه گذاری شد، توانست از طریق پیوند با سازمان نظامی ینی چری، نفوذ خود را در سلاطین عثمانی گسترش داده و چندین قرن در تحولات سیاسی ـ مذهبی امپراتوری عثمانی نقش داشته باشد.
در این مقاله سعی شده است تا علل توجه سلاطین عثمانی به طریقت های صوفی، به ویژه بکتاشیه، زمینه های پیدایش بکتاشیه و چگونگی ورود و نقش آنان در مناسبات سیاسی- مذهبی امپراتوری عثمانی بررسی شود.
References:
- آژند، يعقوب، حروفيه درتاريخ، تهران، ني، 1369ش.
- ابن العبري غريغوريوس بن هارون، مختصر تاريخ الدوّل، ترجمه عبدالصمد آيتي، تهران، علمي و فراهنگي، 1377ش.
- افلاكي، شمسالدين احمد العارفي، مناقب العارفين، بكوشش تحسين يازيجي، تهران، دنياي كتاب، 1362ش.
- امامي خويي، محمدتقي، «معرفي يك شاعر بزرگ علوي بكتاشي»، پژوهشگاه دانشكده ادبيات و علوم انساني شهيد بهشتي، ش 15-16، بهار و تابستان 1373ش.
- انيس، محمد، الدولة العثمانية و الشرق العربي، قاهره، بينا، 1962م.
- اوزون چارشي لي، اسماعيل حقي، «جريانهاي فكري در امير نشينهاي آناطولي و دولتهاي قراقويونلو و آق قويونلو»، تحقيقات تاريخي، ش 4 و 5، بهار و تابستان 1369ش.
- ـــــ ، تاريخ عثماني، ترجمه ايرج نوبخت، جلد اول، تهران، كيهان، 1377ش.
- ـــــ ، تاريخ عثماني، ترجمه ايرج نوبخت، جلد سوم، تهران، كيهان، 1370ش.
- براون، ادوارد، از سعدي تا جامي، ترجمه علياصغر حكمت، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1339ش.
- پاشازاده، عاشق، تواريخ آل عثمان، استانبول، مطبعه عامره، 1332ق.
- حاجي بكتاش، محمدبن ابراهيم بن موسي خراساني، مقالات غيبيه، بكوشش احسان اللّه شكر خدا، تهران، پيام، 1381ش.
- حداد عادل، غلامعلي، دانشنامه جهان اسلام، ج 2 ب، تهران، بنياد دايرة المعارف اسلامي، 1375ش.
- ـــــ ، دانشنامه جهان اسلام، ج 3 ، ب، تهران، بنياد دايرةالمعارف اسلامي، 1376ش.
- خواجهالدين، سيدمحمدعلي، سر سپردگان، بيجا، كتابخانه منوچهري، 1362ش.
- راز نهان، محمدحسن، «ايلات و تصوف»، نامه پژوهش، ش 4، بهار 1376ش.
- رفيق، احمد، «رافضيگري و بكتاشيگري»، ترجمه توفيق سبحاني، معارف، ش 1، فروردين ـ تير، 1372ش.
- روملو، حسن بيگ، احسن التواريخ، به تصحيح عبدالحسين نوايي، تهران، بابك، 1357ش.
- رئيس نيا، رحيم، بدرالدين مزدكي ديگر، تهران، آگاه،1361ش.
- سبحاني، توفيق و قاسم انصاري، «حاجي بكتاش ولي و طريقت بكتاشيه»، تبريز، نشريه دانشكده ادبيات و علوم انساني تبريز، ش120، زمستان 1355 ش.
- ستاري، جلال، زمينه فرهنگ مردم، بيجا، ويراستار، 1370ش.
- سلطاني، محمدعلي، قيام و نهضت علويان زاگرس يا تاريخ تحليلي اهل حق، كرمانشاه، سها، بيتا.
- سومر، فاروق، نقش تركان آناطولي در تشكيل و توسعه دولت صفوي، ترجمه احسان اشراقي و محمدتقي امامي خوئي، تهران، گستره، 1371ش.
- شاو، استانفورد جي، تاريخ امپراتوري عثماني، ترجمه محمود رمضانزاده، مشهد، آستان قدس رضوي، 1370ش.
- شاو، استانفورد جي و ازل كورال، تاريخ امپراتوري عثماني و تركيه جديد، ترجمه محمود رمضانزاده، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوي، 1370ش.
- شيبي، كامل مصطفي، تشيع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجري، ترجمه عليرضا ذكاوتي قراگزلو، چ سوم، تهران، اميركبير، 1380ش.
- شيرواني، زينالعابدين، بستان السياحه، تهران، سنايي، بي تا.
- شيمل، آن ماري، ابعاد عرفاني اسلام، ترجمه عبدالرحيم گواهي، چ دوم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1375ش.
- كوپرلو، فوأد، ريشههاي افسانههاي مربوط به حاجي بكتاش ولي بنيانگذار طريقت بكتاشيه، ترجمه محمدتقي امامي خوئي، تهران،گستره تاريخ و ادبيات، 1364ش.
- گولپينارلي، عبدالباقي، مولويه بعد از مولانا، ترجمه توفيق سبحاني، تهران، كيهان، 1366ش.
- ـــــ ، مولانا جلالالدين، ترجمه توفيق سبحاني، چ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1375ش.
- ـــــ ، ملامت و ملامتيان، ترجمه توفيق سبحاني، تهران، روزنه، 1378ش.
- لاپيدوس، ايراماروين، تاريخ جوامع اسلامي، ترجمه علي بختياريزاده، چ دوم، تهران، اطلاعات، 1387ش.
- لوئيس، برنارد، استانبول و تمدن امپراتوري عثماني، ترجمه ماه ملك بهار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1350ش.
- مدرس، محمدعلي تبريزي خياباني، ريحانة الادب، بيجا، چاپخانه سعدي، بيتا.
- مدرسي چاردهي، نورالدين، سلسلههاي صوفيه در ايران، بيجا، بتونك، 1360ش.
- مير خواند، سيدبرهانالدين محمدبن خاوند شاه، روضه الصفا، تهذيب از عباس زرياب خويي، چ دوم، تهران، علمي و فرهنگي، 1375ش.
- ميرفطروس، علي، جنبش حروفيه و نهضت پسيخانيان، تهران، بامداد، بيتا.
- نائب الصدر، معصوم علي نعمة الهي شيرازي، طرائق الحقايق، به تصحيح محمد جعفر محجوب، بيجا، سنايي، بيتا.
- نفيسي، سعيد، تاريخ نظم و نثر در ايران، چ دوم، تهران، فروغي، 1363ش.
- ـــــ ، سرچشمه تصوف، چ هشتم، تهران، فروغي، 1371ش.
- هامرپورگشتال، يوزف، تاريخ امپراتوري عثماني، ترجمه ميرزا زكي عليآبادي، تهران، زرين، 1367ش.
- هولت، پي. ام و آن. ك. س. لمبتون، تاريخ اسلام، ترجمه احمد آرام، چ سوم، تهران، امير كبير، 1378ش.
- ياقي، اسماعيل احمد، دولت عثماني از اقتدار تا انحلال، ترجمه رسول جعفريان، بيجا، پژوهشكده حوزه و دانشگاه، 1379ش.
- Spencer Trimingham, The sufi orders in islam, Oxford university press, London, 1973.
- matti moosa, E ntermst shiites The Chulatsects, syracuse university, 1982
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Shirdel, Taghi, Raznahan, Mohammad hasan.(2025) A Review of the Role and Function of Sufi Orders in the Ottoman Empire, with Emphasis on Baktashid Order. , 8(3), 129-159
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Taghi Shirdel; Mohammad hasan Raznahan."A Review of the Role and Function of Sufi Orders in the Ottoman Empire, with Emphasis on Baktashid Order". , 8, 3, 2025, 129-159
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Shirdel, T, Raznahan, M.(2025) 'A Review of the Role and Function of Sufi Orders in the Ottoman Empire, with Emphasis on Baktashid Order', , 8(3), pp. 129-159
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Shirdel, T, Raznahan, M. A Review of the Role and Function of Sufi Orders in the Ottoman Empire, with Emphasis on Baktashid Order. , 2025; 8(3): 129-159