, Volume 13, Issue 2, No 41, Year 2025 , Pages 5-23
A Study on the Prophetic Treaties; Relying on Two Principles of "Two-way Interactions" and "Non-Imposition of Religion"
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Mahdiyeh Pakravan / PhD student in the History of Islam, Al-Zahra University
Zhra Salarian / MA in Philosophy and Islamic Theology, University of Qom.
Yahya Sobaghchi
/ Assistant Professor of Islamic Studies Department, Sharif University of Technology / sabbaghchi@sharif.ir
/ Assistant Professor of Islamic Studies Department, Sharif University of Technology / sabbaghchi@sharif.irAbstract:
The Arab community consisted of a large number of independent political and social groups living on the tribal system. According to the tribal life, the system of alliance was prevalent among them and was considered as one of the strengths of the tribes. In his universal invitation, the Prophet used the optimal and effective capacities of the community. The remaining writings of the Prophetic age indicate his strong interaction with various tribes. By investigating these contracts and the conditions for their realization, several criteria can be extracted. In this paper, two central principles have been addressed: These contracts were based on mutual interactions, and they were not made only with the Muslims. By focusing on these two features, the paper examines some contracts that require more attention. The result of this study shows that there were justice-based principles and non-imposition of religion in the trans-regional relations of the Prophet. It is worth mentioning that eventually a tribal-martial system was replaced by the society based on religious brotherhood and the Islamic Ummah was established.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی معاهدات نبوی با تکیه بر دو اصل «دوسویه بودن تعاملات» و «عدم تحمیل دین»
Abstract:
جامعۀ عرب متشکل از تعداد زیادی گروه های مستقل سیاسی و اجتماعی بود که بر پایۀ نظام قبیله ای زندگی می کردند. به مقتضای زندگی قبیله ای، نظام هم پیمانی در میان آنان رواج فراوان داشت و از عوامل قوت قبایل به شمار می آمد. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در دعوت فراگیر خود، از ظرفیت های مطلوب و مؤثر جامعه استفاده می کردند. مکتوبات برجای مانده درباره‌ی عهد نبوی بیانگر حسنِ تعاملات ایشان با قبایل گوناگون است. با بررسی این قراردادها و شرایط تحقق آنها، می توان شاخص های متعددی را به دست آورد. در این نوشتار، دو اصل محوری موضوع تحقیق قرار گرفته است: این قراردادها بر اساس تعاملی متقابل منعقد شده اند؛ و طرف مقابل آنها نیز فقط مسلمانان نبوده اند. با محور قرار دادن این دو ویژگی، برخی معاهداتی بررسی می شوند که کمتر بدان ها توجه شده است. حاصل این بررسی نشان می دهد که اصولی عدالت بنیان و منشی مبتنی بر عدم تحمیل دین در روابط پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با دیگران حاکم بوده است. گفتنی است که در درازمدت جامعه مبتنی بر اخوت دینی، جایگزین نظامی قبیلگی شد و امت اسلامی به وجود آمد.
References:
- ابن‌اثير، على‌بن‌محمد، الکامل في التاريخ، بيروت، دار صادر، 1385ق.
- ابن‌حجر عسقلانى، احمدبن‌على، الاصابة فى تمييز الصحابة، به کوشش عادل احمد عبد الموجود و علي محمد معوض، بيروت، دارالکتب العلميه، 1415ق.
- ابن‌خلدون، عبدالرحمان‌بن‌محمد، ديوان المبتدأ و الخبر فى تاريخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوى الشأن الاکبر (تاريخ ابن‌خلدون)، به کوشش خليل شحاده، چ دوم، بيروت، دارالفکر، 1408ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبري، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، چ دوم، بيروت، دارالکتب العلميه، 14118ق.
- ابن‌شبه نميرى، عمربن‌شبه، تاريخ المدينة المنورة، قم، دارالفکر، 1410ق.
- ابن‌عساکر، على‌بن حسن، تاريخ مدينة دمشق، به کوشش علي شيري، بيروت، دارالفکر، 1415ق.
- ابن‌هشام، عبدالملک، السيرة النبوية، به کوشش ابراهيم ابياري، مصطفي سقا و عبد الحفيظ شلبي، بيروت، دارالمعرفه، بي‌تا.
- احمدي ميانجي، علي، مکاتيب الرسول، به کوشش نعمان نصري، قم، دارالحديث، 1419ق.
- حربي، ابراهيم‌بن اسحاق، اکرام الضيف، به کوشش عبدالغفار سليمان بنداري، بيروت، دارالکتب العلميه، 1406ق.
- حسني، هاشم معروف، سيرة المصطفي نظرة جديدة، بيروت، دارالتعارف، 1416ق.
- حميدالله، محمد، رسول اکرم(ص) در ميدان جنگ، در: مجيد خدوري، جنگ و صلح در قانون اسلام، ترجمۀ سيدغلامرضا سعيدي، به کوشش سيدهادي خسروشاهي، تهران، اطلاعات، 1389.
- ـــــ ، وثائق، نامه‌هاي حضرت ختمي مرتبت و خلفاي راشدين، ترجمۀ محمود مهدوي دامغاني، تهران، بنياد، 1365.
- ـــــ ، محمد، مجموعة الوثائق السياسية للعهد النبوي و الخلافة الراشدة، چ ششم، بيروت، دارالنفائس، 1407ق.
- ـــــ ، نامهها و پيمان‌هاى سياسى حضرت محمد(ص) و اسناد صدر اسلام، ترجمۀ سيدمحمد حسيني، چ دوم، تهران، سروش، 1377.
- زرگري‌نژاد، غلامحسين، تاريخ صدر اسلام (عصر نبوت)، چ پنجم، تهران، سمت، 1387.
- سعيدي، عباس، «ايله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامي، تهران، دائره‌المعارف بزرگ اسلامي.
- سيدي، سيدمحمد، «تبوک»، دائرة المعارف بزرگ اسلامي، تهران، دائره‌المعارف بزرگ اسلامي.
- شُرّاب، محمدبن محمدحسن، المعالم الاثيرة فى السنة و السيرة، بيروت، دارالقلم، 1411ق.
- صالحي دمشقي، محمدبن‌يوسف، سبل الهدي و الرشاد في سيرة خير العباد، به کوشش علي‌محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بيروت، دارالکتب العلميه، 1414ق.
- طبرسى، فضل‌بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، به کوشش سيدهاشم رسولي محلاتي و سيد‌فضل‌الله يزدي طباطبايي، چ سوم، تهران، ناصر خسرو، 1372.
- طوسى، محمدبن حسن، التبيان في تفسير القرآن، به کوشش احمد حبيب قصير عاملي، بيروت، دار احياء التراث العربي، بي‌تا.
- عاملي، سعيدرضا، و سيده‌مريم موسويان، «تحليل گفتمان نامه‌هاي پيامبر به سران سه کشور ايران، روم و حبشه»، پژوهش‌نامۀ تبليغ و ارتباطات ديني، 1394، ش4، ص5-32.
- عاملي، سيد جعفر مرتضي، سيرۀ صحيح پيامبر اعظم ، ترجمۀ محمد سپهري، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1391.
- عزالدين، ابراهيم، «پژوهشي در نامه‌هاي پيامبر»، ترجمۀ حسين علينقيان، آينۀ پژوهش، 1393، ش 147، ص27-36.
- عليخاني، علي‌اكبر و همكاران، سياست نبوي؛ مباني، اصول، راهبردها، تهران، پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، 1386.
- فاني، مهدي، «نامه‌هاي پيامبر و گسترش اسلام»، پژوهش‌نامۀ تاريخ، 1391، ش 26، ص 89-108.
- قاضي ابرقوه، اسحاق‌بن محمد، خلاصۀ سيرت رسول الله، تلخيص محمدبن‌عبدالله‌بن‌عمر، چ دوم، تهران، علمى و فرهنگى، 1382.
- قمى، على‌بن ابراهيم، تفسير القمي، چ سوم، قم، دارالکتاب، 1363.
- کحاله، عمررضا، معجم قبائل العرب القديمة و الحديثة، چ هفتم، بيروت، مؤسسة الرساله، 1414ق.
- مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دايرةالمعارف قرآن کريم، چ سوم، قم، بوستان کتاب، 1382.
- مسعودي، على‌بن‌حسين، التنبيه و الاشراف، قاهره، دارالصاوي، بي‌تا.
- مقريزي، احمدبن‌علي، امتاع الاسماع بما للنبي من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، به کوشش محمد عبدالحميد نميسي، بيروت، دارالکتب العلميه، 1420ق.
- منتظري مقدم، حامد، بررسي تاريخي صلح‌هاي پيامبر، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1390.
- واعظي، محمدجواد، «مصالح مردم و رعايت آنها در صلح‌ها و صلح‌نامه‌هاي پيامبر اکرم»، معرفت، 1383، ش77، ص58-60.
- واقدي، محمدبن‌عمر، المغازي، به کوشش مارزدن جونز، چ سوم، بيروت، اعلمي، 1409ق.
- ياقوت حموى، معجم البلدان، چ دوم، بيروت، دار صادر، 1995م.
- يعقوبي، احمدبن ابى‌يعقوب، تاريخ اليعقوبى، بيروت، دار صادر، بي‌تا.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Pakravan, Mahdiyeh, Salarian, Zhra, Sobaghchi, Yahya.(2025) A Study on the Prophetic Treaties; Relying on Two Principles of "Two-way Interactions" and "Non-Imposition of Religion". , 13(2), 5-23
Mahdiyeh Pakravan; Zhra Salarian; Yahya Sobaghchi."A Study on the Prophetic Treaties; Relying on Two Principles of "Two-way Interactions" and "Non-Imposition of Religion"". , 13, 2, 2025, 5-23
Pakravan, M, Salarian, Z, Sobaghchi, Y.(2025) 'A Study on the Prophetic Treaties; Relying on Two Principles of "Two-way Interactions" and "Non-Imposition of Religion"', , 13(2), pp. 5-23
