, Volume 15, Issue 1, No 44, Year 2025 , Pages 57-75

    The Reason of Absence of the Intellectual Flows in the Tobacco Protest

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Abozar Mazaheri / Assistant Professor IKI / mazaheri@iki.ac.ir
    Abstract: 
    The tobacco Protest can be considered as the first Iranian awakening movement. This movement took place in an age when Islamic Iran suffered from severe weakness and disorderly through tyranny and colonialism. Although the various social groups participated in this movement, the intellectual movement and those who studied in Europe played a negligible role, despite the reform discourse that has always been claimed. Studying the reason of this absence is the purpose of this paper. It seems that, their misunderstanding and inaccurate analysis of the condition of Iran during this period was the main reason of this absence. The misunderstanding of this movement from the three main involved parties of this movement (i.e. the people and their political culture; tyranny and Qajar monarchy, colonialism and its influence) has prevented them to play their role in this movement, which can be considered as "the mother of the contemporary movements of Iran". Actually, they could play an important role in this movement along with the other people, by relying on the people's awakening and taking benefit from the cultural-political capacities instead of humiliating the religious-political culture of people and regarding the beliefs as a superstition, by recognition of the nature of tyrannical government in Iran and holding a real reform view rather than an anti-tyranny view affected by the west, and also by distrusting the colonists and the foreign countries instead of trusting their honesty and being happy with their presence in Iran.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :علت حضور نیافتن جریان روشن‌فکری در نهضت تحریم تنباکو
    Abstract: 
    نهضت تحریم تنباکو را می توان اولین نهضت بیداری ایرانیان در تاریخ معاصر دانست. این نهضت در عصری به وقوع پیوست که ایران اسلامی به وسیله‌ی استبداد و استعمار دچار ضعف و نابسامانی شدیدی شده بود. در این نهضت، با اینکه اقشار و گروه های گوناگون اجتماعی شرکت داشتند، جریان روشن فکری (گروه تحصیل کرده‌ی اروپایی) به رغم گفتمان اصلاحاتی که همیشه مدعی آن بوده است، نقش ناچیزی ایفا کرد. در این اثر، سعی شده است علل این حضور نیافتن بررسی شود. به نظر می رسد کج فهمی و تحلیل نادرست این جریان از واقعیت های جاری ایران در این دوره عامل اصلی این حضور کم رنگ بود. درک و موضع نادرست این جریان در برابر سه طرف اصلی درگیر در این نهضت (یعنی: مردم و فرهنگ سیاسی آنها؛ استبداد و دستگاه سلطنت قاجاری؛ استعمار و میزان نفوذ آن) موجب شد این جریان نتواند در نهضتی که به راستی آن را «مادر نهضت های معاصر ایران» می توان دانست، نقش ایفا کند. آنها می توانستند با تکیه بر بیداری مردم و استفاده از ظرفیت های فرهنگی ـ سیاسی آنها، به جای خرافی خواندن اعتقادات و تحقیر فرهنگ سیاسی ـ دینی مردم، و نیز با تکیه بر نگاه واقع بینانه نسبت به ماهیت استبدادی حکومت ایران و اصلاح گری واقعی به جای داشتن یک نگاه ضداستبدادی متأثر از شرایط غرب و نیز با بی اعتمادی به استعمار و کشورهای بیگانه، به جای خوش بینی به خیرخواهی آنها و خوش حالی از حضور آنها در ایران در کنار دیگر اقشار مردم، نقش مهم و بسزایی در این نهضت ایفا کنند.
    References: 
    • بوالحسني، علي (منذر)، «مشروطه و پهلوى، پيوندها و گسست‌ها»، تاريخ معاصر، 1379، ش 15و16، ص 43ـ153.
    • اصيل، حجت‌الله (به کوشش)، رساله‌هاي ميرزا ملکم‌خان ناظم الدوله، تهران، نشر ني، 1381.
    • آجوداني،‌ لطف‌الله، روشن‌فکران ايراني در عصر مشروطيت، تهران، اختران، 1386.
    • آدميت، فريدون، انديشه ترقي و حكومت قانون عصر سپهسالار، تهران، خوارزمى، ۱۳۵۱.
    • ـــــ ، ايدئولوژي نهضت مشروطيت ايران، ج1،‌ تهران، پيام ، [بي‏تا].
    • ـــــ ، شورش بر امتيازنامه رژي، تهران، پيام، 1360.
    • ـــــ ، فکر آزادي و مقدمه نهضت مشروطيت، تهران، سخن، 1340.
    • آل‌احمد، جلال، در خدمت و خيانت روشنفكران، بي‌جا، بهروز، ‎۱۳۵۷.
    • حائري، عبدالهادي، نخستين رويارويي‌هاي انديشه‌گران ايران با دو رويه تمدن بورژوازي غرب، چ چهارم، تهران، اميركبير، 1380.
    • دهباشي، علي، يادنامه فريدون آدميت، تهران، افكار، 1388.
    • رابينو، هـ. ل.، روزنامه‌های ایران از آغاز تا سال 1329ق / 1289ش، ترجمة جعفر خمامي‌زاده، تهران، اطلاعات، 1380.
    • ساساني، خان‌ملک، سياستگران دورة قاجار، تهران، بابک، 1338.
    • سياح، حميد (به كوشش)، خاطرات حاج سياح يا دورة خوف و وحشت، چ سوم، تهران، اميرکبير، 1359.
    • طالبوف، عبدالرحيم، مسالک المحسنين، تهران، شرکت سهامي کتاب‌هاي جيبي، 1347.
    • فرمانفرمائيان، حافظ (به كوشش)،‌ خاطرات سياسي امين‌الدوله، تهران، اميركبير، 1370.
    • مستوفي، عبدالله، شرح زندگاني من يا تاريخ اجتماعي و اداري دورة قاجاريه، چ سوم، تهران، زوار، 1360.
    • مکي، حسين، تاريخ بيست ساله ايران، تهران، ناشر، ‎۱۳۶۲.
    • موسوي، سيدمحمدمهدي (به كوشش)، خاطرات احتشام‌السلطنه، چ دوم، تهران، زوار، 1367.
    • ناطق، هما، از ماست که بر ماست (چند مقاله)، چ سوم، تهران، آگاه، 2537.
    • نجفي،‌ موسي و موسي فقيه‌حقاني، تاريخ تحولات سياسي ايران، چ هشتم، تهران، مؤسسة مطالعات تاريخ معاصر ايران، 1392.
    • نجفي، موسي، بنياد فلسفه سياسي در ايران (عصر مشروطيت)، تهران، نشر دانشگاهي، 1376.
    • ـــــ ، مقدمه تحليلي تاريخ تحولات سياسي ايران، چ دوم، تهران، مرکز فرهنگي انتشاراتي منير، 1378.
    • هفته‌نامه صوراسرافیل، ش 1، 4، 5،7، 8،11، 12.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mazaheri, Abozar.(2025) The Reason of Absence of the Intellectual Flows in the Tobacco Protest. , 15(1), 57-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Abozar Mazaheri."The Reason of Absence of the Intellectual Flows in the Tobacco Protest". , 15, 1, 2025, 57-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mazaheri, A.(2025) 'The Reason of Absence of the Intellectual Flows in the Tobacco Protest', , 15(1), pp. 57-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mazaheri, A. The Reason of Absence of the Intellectual Flows in the Tobacco Protest. , 2025; 15(1): 57-75