, Volume 2, Issue 2, No 6, Year 2025 , Pages 75-112

    The History of Shi'ism in Nishpur (Nisabur) (Part Three)

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Mohammad Dashti / a PhD undergraduate student in history of Islam. / dr.dashti400@yahoo.com
    Abstract: 
    The first and second parts of this research, which appeared in the previous issues of this journal , were concerned with the early history of the spread of Shi'ah school of thought especially the twelvers in Neyshabur in the period between the beginning and the end of the fourth A.H. (lunar) century. In the previous issues we discussed the proposition that the early development and spread of Shi'ism coincided with the coming of a number of the prophet's Companions to Neyshabur. We also pointed out that the period of the coming of a number of Seyyids and followers of the Household of the prophet to the city witnessed a rapid increase in the spread of the shi'ah there . Among the Seyyids and the followers referred to above were groups related to the families of Qanbar, Abu al -Aswad- al Du'ali, Iu'adat Jbn Hubayr al-Makhzomi and other clans from Yeman who showed some friehdship to the Household of the Prophet. The topics presented in the second part dealt with Imam Rida's arrival in Neyshabur in A.H. 200, which was a turning point in the courseof the spread of Shi,ism there. The activities of Imam's deputies and the conspicuous status of the Islamic seminaries founded in Neyshabur by the Imami Shi'ah were also reviewed. In this issue , the discussion is centred on the Islamic governments' attitude towards the Shi'ah of Neshabur during the fourth A.H. century. The article points out to the stance of the government of the early caliphs, the Umayyad caliphs, the Abbasid caliphs in addition to four local governments, namely Tahiryis (206-259 A.H.), Safaris (247-287 A.H.) , Samanis (279-389 A.H.) and Ghaznawis (389-431 A.H.).
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تاریخ تشیع در نیشابور (از آغاز تا انقراض غزنویان) (3)
    Abstract: 
    دربخش اول ودوم این پژوهش روند کلى پیدایش وگسترش مذهب تشیّع، بهویژه تشیّع امامى (اثنا عشرى) در نیشابور از آغاز تا پایان قرن چهارم هجرى مورد بررسى قرار گرفت وطى آن به این نکته اشاره گردید که مذهب تشیّع به احتمال زیاد هم زمان با ورود صحابه، وارد نیشابور گردید وپس از آن با آمدن سادات وبرخى یاران نزدیک اهل بیت(علیهم السلام)، نظیر آل قنبر، ابوالاسود دوئلى، جعدة بن هبیره مخزومى (خواهرزاده امام على(علیه السلام)) وجمعیت هایى از قبایل یمنى ـ که نوعاً ارادتمند اهل بیت(علیهم السلام) و پیرو ایشان بودند ـ به نیشابور، روند توسعه مذهب تشیّع دراین خطه سرعت گرفت. بر اساس آنچه در بخش دوم این پژوهش گذشت، ورود امام رضا(علیه السلام) در سال 200 هجرى به نیشابور، نقطه عطفى در روند گسترش مذهب تشیّع بهویژه تشیّع امامى، در این ناحیه محسوب مى گردد. فعالیت وکلاى ائمه(علیهم السلام)در نیشابور یکى دیگر از عوامل مهم توسعه تشیّع در این منطقه بوده، به گونه اى که در قرن چهارم هجرى حوزه درسى امامیه در نیشابور از رونق چشم گیرى برخوردار بوده است. نوشتار حاضر نحوه برخورد حکومت هاى اسلامى با شیعیان نیشابور و به عبارتى، مذهب تشیّع در این شهر را از آغاز تا پایان قرن چهارم هجرى مورد بررسى قرار مى دهد. برهه مورد بررسى، افزون بر حکومت هاى فراگیر خلفاى نخستین و خلفاى اموى و عباسى، چهار سلسله حکومتى منطقه اى مرتبط با نیشابور را نیز در بر مى گیرد: طاهریان (206-259هـ .)، صفاریان (247-287 هـ .)،2 سامانیان (279-389هـ .) و غزنویان (389-431 هـ .).
    References: 
    • 1. آقا بزرگ تهرانى، ملامحسن، طبقات اعلام الشیعه، تحقیق على نقى منزوى، چاپ دوم: قم، موسسه اسماعیلیان، 1971 م.
    • 2. آیة الله خویى، سید ابوالقاسم موسوى، معجم رجال الحدیث، چاپ دوم: قم، مدینة العلم، [بى تا].
    • 3. ابن اثیر، عزالدین على شیبانى، الکامل فى التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385هـ ./ 1965 م.
    • 4. ابن اعثم کوفى، الفتوح، چاپ اول: بیروت، دار الکتب العلمیه، 1406 هـ ./ 1986 م.
    • 5. ابن جوزى، ابوالفرج، المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم، به تحقیق محمد و مصطفى عبدالقادر عطا، چاپ اول: بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412هـ ./ 1992م.
    • 6. ابن خلکان، ابوالعباس شمس الدین، وفیات الاعیان و ابناء الزمان، به تحقیق دکتر احسان عباس، [نوبت چاپ نامعلوم]، بیروت، دار الثقافه، 1968 م.
    • 7. ابن صباغ مالکى، الفصول المهمه فى معرفة احوال الأئمه، چاپ اول: تهران، انتشارات اعلمى، 1375ش.
    • 8. ابن طقطقى، محمد بن على بن طباطبا، الفخرى فى الآداب السلطانیه و الدول الإسلامیة، چاپ اول: قم، منشورات شریف رضى، 1414 ق./ 1372ش.
    • 9. ابوالفداء، اسماعیل بن کثیر دمشقى، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبه المعارف، [دیگر مشخصات نامعلوم].
    • 10. ابو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، به تحقیق جمعى از دانشمندان، چاپ پنجم: بیروت، موسسه أعلمى، 1409قـ ./ 1989م.
    • 11. اربلى، ابوالحسن على بن عیسى، کشف الغمه فى معرفة الائمه، چاپ دوم: بیروت، دارالإضوا، 1405 قـ ./ 1985 م.
    • 12. امین عاملى، سید محسن، الشیعة فى مسارهم التاریخى، با مقدمه دکتر ابراهیم بیضون، چاپ اول: بیروت، مرکز مطالعات اسلامى الغدیر، 1421هـ ./ 2000 م.
    • 13. بغدادى اسفرائینى، عبدالقاهر، الفرق بین الفِرَق، به تحقیق محمد محیى الدین عبدالحمید، [نوبت و تاریخ چاپ نامعلوم]، بیروت، دارالمعرفة.
    • 14. بلاذرى، احمد بن یحیى، انساب الأشراف، به تحقیق سهیل ذکار و ریاض زرکلى، چاپ دوم: بیروت، دارالفکر، 1424هـ ./ 2003 م.
    • 15. بیات، عزیزالله، تاریخ ایران از ظهور اسلام تا دیالمه،چاپ دوم: تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتى، 1370.
    • 16. بیهقى، ابوالفضل محمد بن حسین، تاریخ بیهقى، به تحقیق سعید نفیسى،[ نوبت چاپ نامعلوم]، [تهران]، انتشارات کتابخانه ثنایى، 1319 ش.
    • 17. خطیب بغدادى، ابوبکر احمدبن على، تاریخ بغداد، [نوبت و تاریخ چاپ نامعلوم]، قاهره، مکتبة الخانجى.
    • 18. خوارزمى، ابوبکر محمدبن عباس، رسائل خوارزمى، [نوبت چاپ نامعلوم]، بیروت، مکتبه الحیات، 1970م.
    • 19. دینورى، ابو حنیفه احمدبن داود، الأخبار الطوال، به تحقیق عبدالمنعم عامر و جمال الدین شیال، قاهره، دار الکتب العربیه، چاپ اول، 1960م.
    • 20. دینورى، ابو محمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه، الامامة و السیاسة،[ نوبت چاپ نامعلوم]، مصر، مطبعة مصطفى بابى حلبى، 1388ق ./ 1969 م.
    • 21. ذهبى، شمس الدّین محمد، العبر فى خبر من غبر، به تحقیق دکتر صلاح الدین المنجد، چاپ دوم: کویت، مطبعة حکومة الکویت، 1948م.
    • 22. سیوطى، جلال الدین عبدالرحمن، تاریخ الخلفا، به تحقیق محمد محیى الدین عبدالحمید، چاپ اول: قم، شریف رضى، 1411ق./ 1370ش.
    • 23. شوشترى، قاضى نورالله، مجالس المومنین، چاپ چهارم: تهران، اسلامیه، 1377ش.
    • 24. شهرستانى، ابوالفتح محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، چاپ اول: بیروت، موسسة الناصر للثقافة، 1981م.
    • 25. طوسى (شیخ)، ابو جعفر محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال (خلاصه رجال کشى)، به تحقیق حسن مصطفوى، [نوبت چاپ نامعلوم]، مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامى، 1348ش.
    • 26. مرزبانى، أبو عبدالله محمد بن عمران، معجم الشعرا، به تحقیق دکتر ف. کرنکو، چاپ اول: بیروت، دارالجیل، 1411 هـ ./ 1991م.
    • 27. مستوفى قزوینى، حمد الله، تاریخ گزیده، به تحقیق عبدالحسین نوایى، چاپ سوم: تهران، امیر کبیر، 1364ش.
    • 28. مسعودى، ابوالحسن على بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، چاپ دوم: قم، دارالهجرة، 1409 ق.
    • 29. مظفر، محمد حسین، تاریخ الشیعه، [نوبت و تاریخ چاپ نامعلوم]، قم، مکتبة بصیرتى.
    • 30. معین، محمد، فرهنگ فارسى، چاپ نوزدهم: تهران، امیر کبیر، 1381.
    • 31. میر خواند، میر محمد بن خواوند شاه، تاریخ روضة الصفا، [نوبت چاپ نامعلوم]، تهران، انتشارات مرکزى و خیام و پیروزى، 1339 ش.
    • 32. نظام الملک (خواجه)، ابوعلى حسن طوسى، سیاست نامه، به تحقیق علامه محمد قزوینى و مرتضى مدرسى چهاردهى، [نوبت چاپ نامعلوم]، تهران، کتابخانه حیدرى، 1334 ش.
    • 33. یعقوبى، احمد بن أبى یعقوب، تاریخ یعقوبى، [نوبت و تاریخ چاپ نامعلوم]، بیروت، دارصادر.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dashti, Mohammad.(2025) The History of Shi'ism in Nishpur (Nisabur) (Part Three). , 2(2), 75-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Dashti."The History of Shi'ism in Nishpur (Nisabur) (Part Three)". , 2, 2, 2025, 75-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dashti, M.(2025) 'The History of Shi'ism in Nishpur (Nisabur) (Part Three)', , 2(2), pp. 75-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dashti, M. The History of Shi'ism in Nishpur (Nisabur) (Part Three). , 2025; 2(2): 75-112