, Volume 4, Issue 3, No 15, Year 2025 , Pages 91-126

    The Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1)

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Javad Soleymani Amiri / A Postgraduate student in Theoretical Foundations of Islam / soleimani@qabas.net
    Abstract: 
    The scientists who believe that history as a course of events has a certain model have asserted that the course of history is rule-governed. In contrast, some others who have viewed the course of history as casual and unpredictable have actually rejected the idea that society and history are rule-governed. A third group holds this as something impossible to prove or discover. In the Holy Qur'an and the Imams' sayings too, it is stated - explicitly or implictly - that history is rule-governed; and thus, men are invited to learn something from the history of the people in ancient times. So this view has been asserted and approved by many religious scholars as an undoubtable fact. There can be found, however, some disagreements among historians, sociologists, and history philosophers both on whether or not history is rule-governed and on how it is rule-governed. In the first part of the article, the writer has reviewed the existing views on whether history is rule-governed or casual; then he has discussed the relationships between the rules governing history and human freedom. Then, in the second part, he has presented the Qur'anic reasons on this subject and investigated its relationship with human freedom. It is worth noting that, due to the length of this article, the second part of this article will be presented in the next issue of this journal.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :قانون‏مندى تاریخ از منظر عقل و دین (1) / جواد سلیمانى
    Abstract: 
    دانشمنداني كه حركت تاريخ را داراي مدل خاصي دانسته‏اند، قانون‏مندي حركت تاريخ را مسلم گرفته و در مقابل، برخي كساني كه حركت تاريخ را اتفاقي و غير قابل پيش‏بيني پنداشته‏اند، در حقيقت بر قانون‏مندي حركت جامعه و تاريخ، مهر بطلان زده‏اند. دسته سومي نيز قانون‏مندي تاريخ را در مقام اثبات و اكتشاف غير ممكن شمرده‏اند. در قرآن مجيد و روايات اهل‏بيت عليهم‏السلامنيز به صورت مستقيم يا غير مستقيم بر سنت‏مند بودن تاريخ تأكيد شده و بر همين اساس، انسان‏ها به عبرت‏آموزي از سرگذشت پيشينيان دعوت شده‏اند. از اين رو اين مسئله را علماي ديني تأييد، و امري غير قابل ترديد دانسته‏اند. ولي در ميان مورخان، جامعه‏شناسان و فيلسوفان تاريخ، چه در اصل قانون‏مندي تاريخ و چه در نحوه قانون‏مندي تاريخ، اختلاف‏هايي ديده مي‏شود. نگارنده در اين مقال در بخش نخست، ديدگاه‏هاي موجود در باب قانون‏مندي يا تصادفي بودن تاريخ را بررسي كرده، آن‏گاه درباره رابطه قوانين حاكم بر تاريخ و آزادي انسان بحث نموده، سپس در بخش دوم، برخي از دلايل قرآني را در اين مقوله مطرح كرده است. در مجموع، مقاله حاضر تصادفي بودن حركت تاريخ را نقد و بر سنّت‏مندي تاريخ صحّه مي‏گذارد و رابطه آن را با آزادي انسان بررسي مي‏كند. گفتني است به خاطر طولاني بودن مقاله، بخش دوم آن در شماره آينده همين نشريه منتشر خواهد شد.
    References: 
    • 1. آريانپور، اميرحسين، در آستانه رستاخيز، اميركبير، تهران، 1357.
    • 2. آصفي، محمدمهدي، فلسفه تاريخ (در آينه وحي/ 10)، ترجمه مصطفي طباطبايي، چاپ اول: قم، مؤسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‏سره، 1385.
    • 3. ادوارد هالت كار (اي. اچ. كار)، جامعه نو، ترجمه محسن ثلاثي، چاپ دوم: تهران، اميركبير.
    • 4. ، تاريخ چيست؟، ترجمه حسن كامشاد، چاپ سوم: تهران، خوارزمي.
    • 5. پازارگاد، بهاءالدين، مكتب‏هاي سياسي، بهاءالدين، اقبال.
    • 6. پوپر، فقر تاريخيگري، ترجمه احمد آرام، چاپ دوم: با تجديد نظر، تهران، شركت سهامي انتشارات خوارزمي، 1358.
    • 7. پولارد، سيدني، انديشه ترقي در تاريخ و جامعه، ترجمه حسين اسدپور پيرانفر، چاپ اول: تهران، اميركبير، 1354.
    • 8. توين‏بي، آرنولد، تحقيقي در باب تاريخ، ترجمه از ع. وحيد مازندراني، چاپ دوم: تهران، انتشارات توس، 1356.
    • 9. ، تمدن در بوته آزمايش، ترجمه ابوطالب صارمي، چاپ اول: تهران، انتشارات اميركبير، 1353.
    • 10. تي. بي. باتومور، جامعه‏شناسي، ترجمه سيدحسن منصوري و سيدحسيني كلجاهي، تهران، اميركبير، 1370.
    • 11. جعفري، يعقوب، بينش تاريخي قرآن، چاپ دوم: تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1368.
    • 12. حميد، حميد، علم تحولات جامعه، مجموعه كتاب‏هاي سيمرغ، چاپ سوم: 1352.
    • 13. ريمون، آرون، مراحل اساسي انديشه در جامعه‏شناسي، ترجمه باقر پرهام، چاپ دوم: تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، 1370.
    • 14. زرين‏كوب، عبدالحسين، تاريخ در ترازو، چاپ چهارم: تهران، اميركبير، 1375.
    • 15. سروش، عبدالكريم، فلسفه تاريخ، حكمت، 1357.
    • 16. عسكري سليماني، معيار انديشه، چاپ دوم: قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‏سره، 1382.
    • 17. عميد، حسن، فرهنگ فارسي عميد، چاپ سيزدهم: تهران، اميركبير، 1377.
    • 18. مجتهدي، كريم، فلسفه تاريخ، چاپ اول: تهران، سروش، 1381.
    • 19. مصباح، محمدتقي، آموزش فلسفه، چاپ سوم: تهران، سازمان تبليغات، 1368.
    • 20. ، جامعه و تاريخ در قرآن، چاپ دوم: تهران، سازمان تبليغات، 1372.
    • 21. مطهري، مرتضي، مجموعه آثار شهيد مطهري (فلسفه تاريخ)، ج 15، چاپ دوم: تهران، صدرا، 1427ق/ 1384.
    • 22. مظفر، محمدرضا، المنطق، چاپ سوم: نجف اشرف، مطبعة النعمان، 1388ق.
    • 23. نراقي، احسان، علوم اجتماعي و سير تكويني آن، چاپ دوم: تهران، 1347.
    • 24. هگل، گ. و، خدايگان و بنده، تفسير از الكساندر كوژو، ترجمه و پيشگفتار حميد عنايت، چاپ اول: تهران، انتشارات خوارزمي، 1352.
    • 25. ، عقل در تاريخ، ترجمه حميد عنايت، چاپ اول: تهران، مؤسسه انتشارات علمي دانشگاه صنعتي شريف، 1356.
    • 26. هيپوليت، ژان، مقدمه بر فلسفه تاريخ هگل، ترجمه باقر پرهام، چاپ اول: تهران، انتشارات آگاه.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, Javad.(2025) The Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1). , 4(3), 91-126

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Javad Soleymani Amiri."The Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1)". , 4, 3, 2025, 91-126

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, J.(2025) 'The Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1)', , 4(3), pp. 91-126

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Soleymani Amiri, J. The Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1). , 2025; 4(3): 91-126