, Volume 4, Issue 3, No 15, Year 2025 , Pages 153-192

    Justice House (`Idalat-khana): From a "Religious Movement" Towards a "Political Regime

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Zabihollah Naimiyan / A PhD student of Political Sciences / naimiyan100@gmail.com
    Abstract: 
    Before the constitutional revolution and the establishment of constitutional government, a movement called "the movement of Idalat-khana (Justice House)" was formed, which had great influence on the formation of constitutionalism in Iran. This model of `Idalat-khana, however, did not manage to develop into a full-fledged system of government. This religious movement was a reflection of Iranians' religio-political demands in the modern age when the colonialism-oriented autocracy was raging; but in the midway, this movement underwent deep transformation. In the meanwhile, the concept of `Idalat-khana became subject to contvoversies and its notion wavered between western juridical-parliamentary models and the conventional parliament of guilds and groups of people, each group or faction trying to give it a sense based on its own views and leanings. Thus, finally the local capacity of this idea remained close to the western models, and it was replaced by the concept constitutionalism, not allowing the movement of justice to develop into the `Idalat-khana system.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :عدالتخانه؛ از نهضت دینی به سوی نظام سیاسی / ذبیح‏اللّه‏ نعیمیان
    Abstract: 
    پيش از نهضت و نظام مشروطه، نهضتي به نام نهضت عدالتخانه شكل گرفت كه بر كيفيت تكوين مشروطيت ايران تأثير جدي نهاد. البته الگوي عدالتخانه ـ چنان‏كه بايد و شايد ـ نتوانست به نظامي تمام عيار تبديل شود. اين نهضتِ ديني بيان‏كننده خواسته‏هاي ديني ـ سياسي ايرانيان در دوران جديدي بود كه استبداد استعمارمدار بيداد مي‏كرد، اما در ميانه راه، محتواي اين نهضت تغيير يافت. در اين ميان، مفهوم عدالتخانه نيز دست‏خوش نزاع‏هاي مختلفي شد كه معناي آن در ميان الگوهاي قضايي، پارلماني غربي، مجلس نمايندگانِ طبيعي اصناف و گروه‏هاي مردم سرگردان شد و هر گروه و هر جرياني تلاش مي‏كرد معنايي بر اساس تمايل‏ها و ديدگاه‏هاي خود به آن بدهد. از اين رو، سرانجام ظرفيت بومي اين مفهوم چندان پذيراي الگوهاي غربي نشد و مفهوم مشروطه جايگزين آن شد و مانع از تبديل نهضت عدالت‏خواهي به نظام عدالتخانه شد.
    References: 
    • 1. آفاري، ژانت، انقلاب مشروطه ايران 1906 ـ 1911م /1285 ـ 1290ق، ترجمه رضا رضايي، تهران، نشر بيستون، 1379.
    • 2. ابوالحسني (منذر)، علي، «از عدالتخانه تا مشروطه؛ راهها و بي‏راهه‏ها»، زمانه، ش11.
    • 3. ، انديشه سبز، زندگي سرخ زمان و زندگي شيخ فضل‏اللّه‏ نوري، تهران، عبرت، 1380.
    • 4. ، كارنامه شيخ فضل‏اللّه‏ نوري، پرسش‏ها و پاسخ‏ها، تهران، عبرت، 1380.
    • 5. اعظام قدسي، حسن، خاطرات من يا تاريخ صد ساله ايران، ج1، چاپ اول: تهران، نشر كارنگ، ارديبهشت 1379.
    • 6. براون، ادوارد، انقلاب مشروطيت ايران، ترجمه مهري قزويني، چاپ دوم: تهران، انتشارات كوير، 1380.
    • 7. تركمان، محمد، رسائل و اعلاميه‏ها، مكتوبات،... و روزنامه شيخ شهيد فضل‏اللّه‏ نوري در مشروطيت، تهران، مؤسسه خدماتي فرهنگي رسا، 1362.
    • 8. ، مكتوبات، اعلاميه‏ها،... و چند گزارش پيرامون نقش شيخ فضل‏اللّه‏ نوري در مشروطيت، ج2، تهران، مؤسه خدمات فرهنگي رسا، 1363.
    • 9. تكميل همايون، ناصر، مشروطه‏خواهي ايرانيان، چاپ اول: تهران، مركز بازشناسي اسلام و ايران، 1383.
    • 10. جعفريان، رسول، بررسي و تحقيق در جنبش مشروطيت ايران، چاپ اول: قم، انتشارات طوس، 1369.
    • 11. حاج سياح، خاطرات حاج سياح، به كوشش حميد سياح و تصحيح سيف‏اللّه‏ گلكار، چاپ دوم: تهران، اميركبير، 1356.
    • 12. خراساني، محمدحسن (اديب هروي)، تاريخ انقلاب طوس يا پيدايش مشروطيت ايران، چاپ دوم: مشهد، شركت چاپخانه خراسان، [بي‏تا].
    • 13. دولت‏آبادي، يحيي، حيات يحيي، ج2، چاپ ششم: تهران، انتشارات عطار و انتشارات فردوس، 1371.
    • 14. زنجاني، شيخ ابراهيم، خاطرات شيخ ابراهيم زنجاني، به اهتمام غلامحسين ميرزا صالح، تهران، كوير، 1379.
    • 15. شريف كاشاني، محمدمهدي، واقعات اتفاقيه در روزگار، به كوشش منصوره اتحاديه (نظام مافي) و سيروس سعدونديان، چاپ اول: تهران، نشر تاريخ ايران، 1362.
    • 16. صفايي، ابراهيم، تاريخ مشروطيت به روايت اسناد، چاپ اول: تهران، انتشارات ياران، 1381.
    • 17. ، رهبران مشروطه، دوره اول، چاپ سوم: تهران، انتشارات جاويدان، 1363.
    • 18. كرماني، ناظم‏الاسلام، تاريخ بيداري ايرانيان، به اهتمام علي‏اكبر سعيدي سيرجاني، بخش اول، چاپ پنجم: تهران، پيكان، 1376.
    • 19. كسروي، احمد، تاريخ مشروطه ايران، چاپ نوزدهم: تهران، مؤسات انتشارات اميركبير، 1378.
    • 20. مجله اطلاعات ماهانه، س2، ش8، آبان 1328.
    • 21. مجله دانشمند، شماره مسلسل 190.
    • 22. مجله يادگار، شماره پنجم از جلد چهارم، بهمن 1326.
    • 23. محيط مافي، هاشم، مقدمات مشروطيت، به كوشش جواد جان‏فدا، مجيد تفرشي، تهران، انتشارات فردوسي، 1363.
    • 24. مستوفي، عبداللّه‏، تاريخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه يا شرح زندگاني من، ج1، چاپ اول: تهران، انتشارات زوار، 1360.
    • 25. معاصر، محمدحسن، تاريخ استقرار مشروطيت در ايران (مستخرجه از اسناد محرمانه وزارت امور خارجه انگليس)، ج1، تهران، انتشارات ابن‏سينا، 1353.
    • 26. ملك‏زاده، مهدي، تاريخ انقلاب مشروطيت ايران، ج 1، 2 و 3، چاپ چهارم: تهران، انتشارات علمي،[بي‏تا].
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Naimiyan, Zabihollah.(2025) Justice House (`Idalat-khana): From a "Religious Movement" Towards a "Political Regime. , 4(3), 153-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Zabihollah Naimiyan."Justice House (`Idalat-khana): From a "Religious Movement" Towards a "Political Regime". , 4, 3, 2025, 153-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Naimiyan, Z.(2025) 'Justice House (`Idalat-khana): From a "Religious Movement" Towards a "Political Regime', , 4(3), pp. 153-192

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Naimiyan, Z. Justice House (`Idalat-khana): From a "Religious Movement" Towards a "Political Regime. , 2025; 4(3): 153-192