, Volume 8, Issue 3, No 31, Year 2025 , Pages 71-85

    Islam and the Theory of the End of History

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohammad ali Tavana / Assistant professor of political sciences department, Yazd University / Tavana.mohammad@yahoo.com
    Abstract: 
    How will the history end? Is man moving towards perfection, or toward his downfall? In response to these questions, we notice two general views in western sociopolitical philosophy: the first is of the perfectionists including Hegel, one of the philosophers of the eighteenth and nineteenth century, who proposed the state of moral perfection. Perfectionists believe that history is moving towards progress and advancement. The second is of the anti-perfectionists including Edmond Burke, one of the eighteenth century’s conservative philosophers, who proposed the theory of the return to tradition. Anti-perfectionists believe that man's history is in retreat. This theory investigates and criticizes the perfectionism of western sociopolitical philosophy, that is, Fukuyama's theory about the end of history. In his theory, Fukuyama claims that the doctrine of liberal democracy will dominate the world after the decline of communism. The present paper which criticizes Fukuyama's theory in the light of the prominent view of Islamic perfectionists, represented in the doctrine of Shiite Mahdism, uses a qualitative conceptual analysis. Finally, it provides a unique framework, stressing on Islam's governance of the world as a substitute for this theory.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :اسلام و نظریه‌ی پایان تاریخ
    Abstract: 
    فرجام تاریخ چه خواهد بود؛ آیا بشر به سوی کمال گام برمی دارد، یا اینکه انحطاط را تجربه می کند؟ در این زمینه، دو دیدگاه کلان در فلسفه‌ی سیاسی و اجتماعی غرب وجود دارد: یکی، دیدگاه تکامل گرایان، که فرآیند تاریخ را رو به پیشرفت و بهبودی می دانند، همانند هگل، فیلسوف قرن هجدهم و نوزدهم میلادی که نظریه‌ی دولت کمال اخلاقی را مطرح می کند. دیگری، دیدگاه ضدتکامل گرایان، که تاریخ بشر را رو به قهقرا می دانند، همانند، ادموند برک، فیلسوف محافظه کار قرن هجدهم میلادی که نظریه‌ی بازگشت به سنت را پیشنهاد می کند. فوکویاما در نظریه‌ی پایان تاریخ، ادعا می کند که با فروپاشی نظام کمونیسم، آموزه لیبرال دموکراسی عالم گیر خواهد شد. نظریه های تکامل گرایی، فلسفه‌ی سیاسی و اجتماعی غرب، یعنی نظریه‌ی پایان تاریخ فوکویاما را بررسی و نقد می کند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، نظریه‌ی پایان تاریخ فوکویاما از منظر یکی از برجسته ترین دیدگاه های تکامل گرایی اسلامی، یعنی آموزه‌ی شیعی مهدویت، به چالش کشیده شده و در پایان، چارچوبی بدیل، یعنی نظریه حاکمیت جهانی اسلام، مطرح شده است.
    References: 
    • باردن، لورنس، تحليل محتوا، ترجمه محمد يمني و مليحة آشتياني، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي،1374.
    • پلامناتز، جان، شرح و نقدي بر فلسفه اجتماعي و سياسي هگل، ترجمه حسين بشيريه، چ چهارم، تهران، ني، 1386.
    • چامسكي، نوام، نظم‌هاي كهنه و نظم‌هاي نوين، ترجمه مهبد ايراني طلب، چ دوم، تهران، اطلاعات، 1383.
    • سجادي، سيدعبدالقيوم، «جهاني شدن و مهدويت: دو نگاه به آينده»، قبسات، ش 33، پاييز 1383، ص129-142.
    • سليميان، خدامراد، «حكومت حضرت مهدي تنها حكومت جهاني»، مجله مبلغان، ش 45، مهر 1382، ص78-83.
    • شيرودي، مرتضي، «جهاني شدن غربي و حكومت جهاني اسلام»، قبسات، ش 33، پاييز 1383، ص 107-128.
    • فيونا، ديواين، «تحليل كيفي» در كتاب روش و نظريه در علوم سياسي، به اهتمام ديويد مارش و جري استوكر، ترجمه اميرمحمد حاجي يوسفي، تهران، پژوهشكدة مطالعات راهبردي، 1378.
    • كچويان، حسين، رويكردهاي نظريه جهاني‌شدن به دين، در كتاب مجموعه مقالات چهارمين كنگره دين پژوهان كشور، تهران، نشر احياگر، 1382، ص 104-151.
    • كچويان، حسين، نظريه‌هاي جهاني شدن: پيامدهاي چالش‌هاي فرهنگ و دين، تهران، ني، 1386.
    • كرپيندورف، كلوس، تحليل محتوا مباني روش‌شناسي، ترجمه هوشنگ نايبي، تهران، روش، 1378.
    • مجتهد شبستري، محمد، يك حكومت براي همه جهان/ پايه‌هاي فكري حكومت جهاني در اسلام، مكتب اسلام، ش9، تير 1345 ، ص 22-25.
    • محمودي، علي، فلسفه سياسي كانت، چ دوم، تهران، نگاه معاصر، 1387.
    • مطهري، مرتضي، بيست گفتار، چ چهارم، تهران، صدرا، 1389.
    • مويدنيا، فريبا، جهاني‌شدن و حكومت جهاني حضرت مهدي، درس‌هايي از مكتب اسلام، ش 6، شهريور 1386، ص 62-72.
    • نظري، علي اشرف، «غرب، هويت و اسلام سياسي»، فصلنامه سياست، ش 1، بهار 1378، ص 317-334.
    • واعظ، حسام الدين، «جهاني شدن، جهان اسلام و سياستهاي جهاني»، مجله مشكوة، ش 62، بهار 1378، ص 82ـ102.
    • هانتيگتون، ساموئل، «اسلام وغرب: از درگيري به گفت و گو»، ماهنامه پيام امروز، ش21، دي ماه 1376،.
    • همايون، سيدحسين، «تحليل و نقد نظريه پايان تاريخ»، مجله انديشه و حوزه، ش 47 و 48، مهر و آبان 1383، ص 117ـ132.
    • هولستي، ف آل. آر، تحليل محتوا در علوم اجتماعي و انساني، ترجمه نادر سالارزادة اميري، تهران، دانشگاه علامه طباطبايي، 1373.
    • هيپوليت، ژان، مقدمه بر فلسفه تاريخ هگل، ترجمه باقر برهام، چ دوم، تهران، آگه، 1377.
    • Fukuyama.F, The End of History?, the National Interest, Vol. 16, Summer, 1989.pp. 3-18.
    • Fukuyama.F, The End of History and the last Man, The free Press, New York, 1992.
    • Esposito. Jonn, The Islamic Threat Myth or Reality?, Oxford University Press, London, 1995.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavana, Mohammad ali.(2025) Islam and the Theory of the End of History. , 8(3), 71-85

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad ali Tavana."Islam and the Theory of the End of History". , 8, 3, 2025, 71-85

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavana, M.(2025) 'Islam and the Theory of the End of History', , 8(3), pp. 71-85

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Tavana, M. Islam and the Theory of the End of History. , 2025; 8(3): 71-85