, Volume 14, Issue 2, No 43, Year 2025 , Pages 05-30
A Critical Analysis of the Article of "A Study on the Relationships between Motavakkel, the Abbasid Caliph, and the Alawites"
Article Type:
Research
Writers:
Mohammad javad yavari
/ Assistant Professor of Islamic History and Civilization, Baqir al-Ulum Uni / javadyavari@yahoo.com
/ Assistant Professor of Islamic History and Civilization, Baqir al-Ulum Uni / javadyavari@yahoo.comAbstract:
An article was published in the Journal of Islamic History Studies No. 17, by the name "A Study on the Relationships between Motavakkel, the Abbasid Caliph, and the Alawites." This article questioned and made doubts about some of the most famous historical facts about Mutawakkil such as, being a Nasibi, anti-Alawi, destructing and plowing up the grave of Imam Hussain (as), Nasibi's killing of Ibn-Sikit, insulting, ridiculing and animosity to Amir al-Mu’minn Ali (as) and so on. The hypothesis of the present study is that, the aforesaid article has fallen into wrong conclusion, due to many errors, especially in the scope of methodology, analysis, dealing with sources and historical reports, and unprofessional approach of the authors to the history of Islam. So, to present a scientific judgment, the aforementioned article was analyzed, and more precisely it proved that, Mutawakkil was a Nasibi, which has committed the aforementioned crimes
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نقدی بر مقاله‌ی «بررسی مناسبات متوکل خلیفه‌ی عباسی با علویان»
Abstract:
در شماره‌ی هفدهم مجله‌ی «مطالعات تاریخ اسلام»، مقاله ای تحت عنوان «بررسی مناسبات متوکل خلیفه‌ی عباسی با علویان» چاپ شد. این مقاله برخی از انگاره های مشهور تاریخی را زیرسؤال برد. ناصبی بودن متوکل، علوی ستیزی، تخریب و شخم زدن مرقد امام حسین علیه السلام، قتل ناصبیانه‌ی ابن سکیت، توهین، تمسخر و جسارت به امیرمؤمنان علی علیه السلام و برخی اقدامات دیگر وی، از جمله مواردی هستند که از سوی نگارندگان مورد تردید قرار گرفتند. فرضیه‌ی پژوهش حاضر بر این است که که مقاله‌ی یادشده به دلیل داشتن خطاهای بسیار، به ویژه در حوزه‌ی روش شناسی، تحلیل و نحوه‌ی برخورد با منابع و گزارش های تاریخی و نوع نگاه غیرعالمانه‌ی نویسندگان به تاریخ اسلام، دچار نتیجه گیری های اشتباه شده اند. بنابراین، به منظور داوری علمی، مقاله‌ی یادشده مورد نقد قرار گرفت و ناصبی بودن متوکل و وقوع جنایات ذکرشده، بار دیگر با نگاهی دقیق تر به اثبات رسید.
References:
- اوحدي حائري، پروين‌دخت، «اوضاع شیعیان در دورة متوکل عباسی»، شیعه‌شناسی، 1385، سال چهارم، ش 13، ص 9-30.
- پرسنده، محمداعظم، «بررسی سیاست‌های مذهبی متوکل عباسی» تاریخ در آینة پژوهش، 1388، سال ششم، ش 1، ص 49-70.
- ابن‌اثیر، علی‌بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالصادر، 1385.
- ابن‌اسفندیار، محمدبن حسن، تاریخ طبرستان، چ دوم، تهران، پدیده خاور، 1366.
- صدوق، محمدبن علي، الامالی، بیروت، اعلمی، 1400ق.
- ـــــ ، کمال الدین و تمام النعمه، چ دوم، تهران، اسلامیه، 1395ق.
- ـــــ ، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، 1403ق.
- ـــــ ، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1362.
- ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412ق.
- ابن‌حمدون، محمدبن‌حسن، التذکرة الحمدونیه، بیروت، دارصادر للطباعه والنشر، 1996م.
- ابن‌خلکان، احمد‌بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دارالصادر، بی‌تا.
- ابن‌شاکر کتبی، محمدبن شاکر‌بن احمد، فوات الوفیات، بیروت، دار الصادر، 1973م ـ 1974م.
- ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمدبن علی، معالم العلماء، نجف، المطبعة الحیدریة، بی‌تا.
- ـــــ ، مناقب آل أبی طالب، قم، علامه، 1379ق.
- ابن‌طاووس، علی‌بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، قم، دارالذخائر، بی‌تا.
- ابن‌عبدالوهاب، حسین‌بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، داوری، بی‌تا.
- ابن‌عبدربه، احمدبن‌محمد، العِقدالفرید، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1409ق.
- ابن‌عساکر، علی‌بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1419ق.
- ابن‌عمرانی، محمدبن علی‌بن محمد، الإنباء فی تاریخ الخلفاء، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1421ق.
- ابن‌معتز، عبدالله‌بن محمد، طبقات الشعراء، چ سوم، قاهره، دارالمعارف، بي‌تا.
- ابن‌ندیم، محمدبن اسحاق، الفهرست، چ دوم، بیروت، دارالمعرفه، 1417ق.
- ابوحیان توحیدی، علی‌بن محمد، اخلاق الوزیرین، بیروت، دارالصادر، 1412ق.
- ـــــ ، البصائر و الذخائر، بیروت، دارالصادر، 1408ق.
- ازهری، محمدبن احمد، تهذیب اللغه، بیروت، داراحیاء التراث العربي، 2001م.
- اصفهانی، ابوالفرج علی‌بن حسین، الأغانی، چ دوم، بیروت، دارالفکر، بي‌تا.
- ـــــ ، مقاتل الطالبیین، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
- بحتری، ولید‌بن عبید، دیوان البحتری، قاهره، دارالمعارف، بی‌تا.
- بغدادی، ابوالفرج قدامة‌بن جعفر، الخراج و صناعة الکتابه، بغداد، دارالرشید، 1981م.
- بلاذری، احمد‌بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دارالهلال، 1988م.
- پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، چ بيست و چهارم، قم، مؤسسه امام صادق، 1390.
- تنوخی، محسن‌بن علی، نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، بی‌جا، بی‌نا، 1391ق.
- تنوخی، مفضل‌بن محمد، تاریخ العلماء النحویین من البصریین و الکوفیین و غیرهم، چ دوم، قاهره، هجر، 1412ق.
- ثعالبی، عبدالملک‌بن محمد، ثمار القلوب فی المضاف و المننسوب، قاهره، دارالمعارف، 1965م.
- ـــــ ، یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1403ق.
- جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امام شیعه، قم، انصاریان، 1381.
- جوهری بصری، احمد‌بن عبدالعزیز، السقیفه و فدک، تهران، مکتبه نینوا، بی‌تا.
- حصری، ابواسحاق ابراهیم‌بن علی، جمع الجواهر فی الملح و النوادر، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- خانجانی، قاسم، «منابع شیخ مفید در گزارش‌های تاریخی»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1387، ش 19، ص 21-40.
- خطیب بغدادی، ابوبکر احمد‌بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1422ق.
- خوارزمی، ابوبکر محمدبن عباس، رسائل، مصر، چاپخانه عبدالرحمن رشدی بک، 1279ق.
- ذهبی، محمدبن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 2003م.
- ـــــ ، سیر أعلام النبلاء، چ سوم، بی‌جا، مؤسسة الرساله، 1405ق.
- رازی آبی، منصور‌بن حسین، نثر الدر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین‌بن محمد، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، شرکة دار الأرقم‌بن أبی الأرقم، 1420ق.
- زبیدی، ابوبکر محمدبن حسن، طبقات النحویین و اللغویین، چ دوم، قاهره، دارالمعارف، 1392ق.
- زجاجی، عبدالرحمن‌بن اسحاق، مجالس العلماء، چ دوم، قاهره، مکتبة الخانجی، 1403ق.
- زرکلی دمشقی، خیرالدین‌بن محمود، الأعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 2002م.
- شابشتی، ابوالحسن علی‌بن محمد، الدیارات، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- صفار، محمدبن حسن، بصائرالدرجات فی فضائل آل محمّد، قم، مرعشی نجفی، 1404ق.
- صفدی، صلاح‌الدین خلیل‌بن أیبک، الوافی بالوفیات، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.
- طبرسی، فضل‌بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، قم، آل‌البیت، 1417ق.
- طبری، محمدبن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، چ دوم، بیروت، دارالتراث، 1387ق.
- طوسی، محمدبن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه، 1414ق.
- ـــــ ، الغیبه، قم، دارالمعارف الاسلامیه، 1411ق.
- ـــــ ، فهرست کتب الشیعه و أصولهم، قم، کتابخانه محقق طباطبایی، 1420ق.
- عظیمی حلبی، محمدبن علی، تاریخ حلب، دمشق، بی‌نام، 1984م.
- قفطی، علی‌بن یوسف، انباه الرواة علی أنباه النحاة، قاهره، دارالفکر العربی، 1406ق.
- ـــــ ، المحمدون من الشعراء و أشعارهم، بی‌جا، دارالیمامه، 1970م.
- قمی، حسن‌بن محمدبن حسن، تاریخ قم، تهران، توس، 1361.
- کشی، محمدبن عمر، معرفة الرجال، مشهد، دانشگاه مشهد، 1348.
- کندی، ابوعمر محمدبن یوسف، الولاة و کتاب القضاة، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق.
- کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1362.
- مرزبانی، محمدبن عمران، مختصر اخبار الشعراء الشیعه، بیروت، شرکة الکتبی للطباعه و النشر، 1413ق.
- ـــــ ، معجم الشعراء، چ دوم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1402ق.
- ـــــ ، الموشح، قاهره، نهضة مصر، بی‌تا.
- مسعودی، علی‌بن حسین، اثبات الوصیة للإمام علی‌بن أبی طالب، قم، انصاریان، 1426ق.
- ـــــ ، مروج الذهب و معادن الجوهر، چ دوم، قم، دارالهجره، 1409ق.
- مفید، محمدبن محمدبن نعمان، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی‌العباد، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق.
- نجاشی، احمد‌بن علی، رجال نجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1407ق.
- نحاس، احمد‌بن محمد، عمدة الکتاب، دار ابن‌حزم، 1425ق.
- نوبختی، حسن‌بن موسی، فِرَق الشیعه، چ دوم، بیروت، دارالاضواء، 1404ق.
- نویری، احمد‌بن عبدالوهاب، نهایه الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب، 1423ق.
- نیشابوری، حسن‌بن محمد، عقلاء المجانین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1405ق.
- یاقوت حموی، ارشاد الاریب الی معرفة الادیب(معجم الادباء)، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1414ق.
- یعقوبی، احمد‌بن واضح، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار الصادر، بی‌تا.
- یغموری، ابوالمحاسن یوسف‌بن احمد، نور القبس، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- al-Tikriti, “The Religious Policy of al-Mutawakil Ala Allah al-Abbasi”, M.A. Dissertation, McGiII university, Canada.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Mahyodin, yavari, Mohammad javad.(2025) A Critical Analysis of the Article of "A Study on the Relationships between Motavakkel, the Abbasid Caliph, and the Alawites". , 14(2), 05-30
Mahyodin ; Mohammad javad yavari."A Critical Analysis of the Article of "A Study on the Relationships between Motavakkel, the Abbasid Caliph, and the Alawites"". , 14, 2, 2025, 05-30
, M, yavari, M.(2025) 'A Critical Analysis of the Article of "A Study on the Relationships between Motavakkel, the Abbasid Caliph, and the Alawites"', , 14(2), pp. 05-30
