, Volume 16, Issue 1, No 46, Year 2025 , Pages 67-90

    A Survey into the Three Caliphs’ Brokerage System

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ mohammad Azizi / PhD in Islamic History and Civilization, Islamic Ma’aref University / rezaqom2014@yahoo.com
    Mohammad reza Jabbari / Associate Professor, Department of History, IKI / jabbari38@yahoo.com
    Abstract: 
    Criteria for appointing brokerages in any system is an important measure to achieve the tendencies, insights and approaches of that system. In the prophetic tradition, the three main indicators of ability, knowledge and trustworthiness are the most important criteria for appointing brokerages. In contrast, the appointment of brokerages in the system of government of three Caliphs has five basic criteria, which are, tribalism (Qurayshism), political cooperation and alliance, preferring efficiency over religion and ethics, Umayyadism and avoiding Hashemi people. It seems that the dominant spirit in the Caliphs’ system of government was tribal values; thus, the Quraysh, especially the Umayyads and their political loyalists, held the most important positions. Ignoring moral standards in the Caliphs’ system of government was rooted in their disbelief in the prophetic political system. Fearing the loss of the caliphatehood, the caliphs refused to hand over matters to Bani Hashim and their supporters. The main output of the mentioned criteria was the removal of the Ahl al-Bayt of the Prophet (AS) and their supporters, the elders of the Helpers and many political opponents from the Caliphs’ system of government.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :معیارشناسی نظام کارگزاری خلفای سه‌گانه
    Abstract: 
    شناخت معیارهای گزینش کارگزاران در هر نظام حاکمیتی، سنجه‎ای مهم برای دستیابی به گرایش‎ها، بینش‎ها و رویکردهای صاحبان قدرت و ارزیابی عملکرد آنان است. در سنت نبوی سه شاخص اصلی توانایی، دانایی و امانت‎داری، از مهمترین معیار‎های انتخاب کارگزاران بیان شده است. این نوشتار با توصیف نظام کارگزاری خلفای سه‎گانه و خاستگاه قبیله‎ای آنان و تحلیل داده‎های تاریخی، به پنج معیار اساسی آنان در گزینش کارگزاران دست یافته است که عبارت اند از: قرشی‎گرایی، همکاری و هم پیمانی سیاسی، ترجیح کارآمدی بر تعهد دینی و اخلاقی، اموی‎گرایی، هاشمی نبودن. به نظر می رسد، روح حاکم بر عملکرد خلفا دراین باره سنت‎ها و ارزش‎های قبیله‎ای بود؛ بنابراین قریش، به‎ویژه اشراف (امویان) و وفاداران سیاسی آنان، مهم ترین مناصب را تصاحب کردند؛ ضمن آنکه بی‎توجهی خلفا به صلاحیت‎های اخلاقی، در عدم باور آنان به سیرۀ سیاسی نبوی ریشه داشت. خلفا همچنین به دلیل هراس از به‎خطر افتادن مقام خلافت‎، از واگذاری امور به بنی هاشم و حامیان آنها خود‎داری می‎کردند. برون‎داد اصلی معیارهای یادشده، حذف اهل‎بیت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و حامیان آنان، بزرگان انصار و بسیاری از مخالفان سیاسی از دایرۀ گزینش و کارگزاری خلفا بود.
    References: 
    • ابن‌اثیر، علی‌بن ‌محمد، الكامل في التاريخ، بيروت، دارصادر، 1386ق.
    • ـــــ ، أسد الغابة في معرفة الصحابة، بیروت داراحیاء التراث العربی، بي‌تا.
    • ابن‌اعثم كوفي، احمدبن، الفتوح، حیدرآباد، بی‌نا، 1393ق.
    • ابن‌‌حجر عسقلانی، احمد‌بن ‌محمد، الاصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، دارالکتب ‌العلمیه، بي‌تا.
    • ابن‌حجر هيثمي، محمد، الصواعق المحرقه فی الرد علی اهل البدع و الزندقه، مصر، مکتبة القاهره. 1385ق.
    • إبن‌حزم اندلسي، علي‌بن احمد، جمهرة أنساب العرب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
    • ابن‌حنبل، احمد‌بن‌محمد، مسند احمد‌بن‌ حنبل، بيروت، دار احياء التراث، 1414ق.
    • ابن‌خیاط عصفری، خلیفه، تاریخ خلیفة‌بن ‌خیاط، بیروت، مکتب دارالکتب العلمیه، 1415ق.
    • ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، داراحیا التراث العربی، 1405ق.
    • ابن‌سلام، ابوعبید، غریب الحدیث، بیروت، بي‌نا، 1384ق.
    • ابن‌شَبَّه، عمر الضمیری، تاریخ المدینة المنورة، قم، دارالفکر، بي‌تا.
    • ابن‌شعبه حراني، حسن، تحف العقول، چ دوم، قم، جامعة مدرسين، 1404ق.
    • ابن‌عبدالبر قرطبی، الاستيعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
    • ابن‌عبد‌ربّه، احمد‌بن‌محمد، العقد الفريد، تحقيق عبدالمجيد الترحيني، بيروت، دارالكتب العلميه، 1417ق.
    • ابن‌عساکر، علي‌بن‌حسن، تاريخ مدينة دمشق، تحقيق علي شيري، بيروت، دارالفكر، 1417ق.
    • ابن‌هشام، عبدالملک، سیرة رسول الله، ترجمة اسحق‌بن ‌محمد همدانی، تصحیح اصغر مهدوی، تهران، خوارزمی، 1360.
    • ابوالفرج اصفهاني، علي‌بن‌حسين، الاغاني، بيروت، دار‌احياء‌ التراث العربي، 1995م.
    • ابی‌الحدید، عبدالحمیدبن‌ هبة‌الله، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر، دار احیاءالکتاب العربی و التراث العربي، 1387ق.
    • ایزوتسو، توشیهیکو، خدا، انسان در قرآن، ترجمة احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374.
    • بلاذری، احمد‌بن ‌یحیی، أنساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بي‌تا.
    • حاکم نیشابوری، محمد‌بن ‌عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، به کوشش عبدالقادر مصطفی عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، بي‌تا.
    • حسینی، سيدطالب حسين، بررسي شخصيت و عملکرد کارگزاران پيامبر اکرم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، جامعة المصطفی العالمیه، 1384.
    • دینوری، احمدبن داود، الاخبار الطوال، تهران، آفتاب، 1960م.
    • ذهبي، شمس‌الدين محمد‌بن ‌احمد، دول الاسلام، بيروت، دار صادر، 1999م.
    • رابرتسون، ديويد، فرهنگ سياسى معاصر، ترجمة عزيز كياوند، تهران، البرز، 1375.
    • سامانی، سیدمحمود و سيداحمدرضا خضري، «بررسي تطبيقي زمينه‌ها و مراحل دستيابي امويان به قدرت پس از اسلام»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، 1391، ش9، ص115ـ138.
    • ستاری، حسن، مدیریت منابع انسانی، تهران، دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، 1353.
    • سیوطی، جلال‌الدين، تاریخ الخلفا، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، 1374.
    • صدوق، محمدبن علي، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، 1385.
    • ـــــ ، الامالی، تهران، کتابچی، 1376.
    • طبری، محمد‌بن ‌جریر، تاریخ الأمم و الرسل و الملوك (تاريخ طبري)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، بي‌تا.
    • عرفان، امیرمحسن، آموزه امت اسلامی در قرآن کریم و تبیین قابلیت‌های فرهنگی و تمدنی آن، رساله دکتری، قم، دانشگاه معارف اسلامی، 1395.
    • عزیزی، نبی‌اله، مطالعه تطبیقی اصل مساوات در سیرۀ اجتماعی امام علی و عملکرد خلفا، رساله دکتری، قم، دانشگاه معارف اسلامی، 1389.
    • عوتبی صحاری، سلمة‌بن ‌مسلم، الأنساب، چ چهارم، مسقط، وزارة التراث القومی و الثقافه، 1427ق.
    • قوامی، سیدصمصمام‌الدین، «روش حکومتی پیامبر»، حکومت اسلامی، 1377، ش 9، ص16ـ40.
    • كاندهلوي، محمدیوسف، حياة الصحابه، بيروت، دارالقلم، 1389ق.
    • لطفی، علی، «شجره ملعونه در قرآن»، مشکوة، 1382، ش 76، ص50ـ66.
    • متقي هندي، حسام‌الدين، كنزالعمال في سنن الاقوال و الافعال، تحقيق صفوة السقا، بيروت، مكتبة التراث الاسلامي، 1379ق.
    • محمدي، جمعه‌خان، تعديل نابرابري‌ها در دولت امام علي، قم، شيعه‌شناسي، 1386.
    • مسعودی، على‌بن‌حسين، مروج‌الذهب و معادن الجوهر، بیروت، دارالاندلس، 1358ق.
    • مصطفوي، سيدحسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1416ق.
    • مقدسي، مطهر‌بن ‌طاهر، البدء و التاريخ، پاریس، بي‌نا، 1899م.
    • مقریزی، تقي‌الدين، النزاع و التخاصم مابین بنی‎هاشم و بنی‎امیه، بیروت، منشورات المکتبة الحیدریة، 1386ق.
    • واقدي، محمد‌بن ‌عمر، المغازي، بیروت، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1414ق.
    • الوردي، علي، نقش وعاظ در اسلام، ترجمة محمدعلي خليلي، تهران، ماه نو، بي‌تا.
    • یعقوبی، احمد‌بن ‌واضح، تاریخ الیعقوبی، بیروت دار صادر، 1383ق.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Azizi, mohammad, Jabbari, Mohammad reza.(2025) A Survey into the Three Caliphs’ Brokerage System. , 16(1), 67-90

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    mohammad Azizi; Mohammad reza Jabbari."A Survey into the Three Caliphs’ Brokerage System". , 16, 1, 2025, 67-90

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Azizi, M, Jabbari, M.(2025) 'A Survey into the Three Caliphs’ Brokerage System', , 16(1), pp. 67-90

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Azizi, M, Jabbari, M. A Survey into the Three Caliphs’ Brokerage System. , 2025; 16(1): 67-90