, Volume 20, Issue 2, No 55, Year 2025 , Pages 47-66

    The Timeline in the Holy Qur'an; A Case Study of "edh" and "va edh"Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohsen Khandan(Alviri) / Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University / alviri@bou.ac.ir
    Abstract: 
    The category of "time" is one of the main elements of history - with any definition. The concept of time in history, and more precisely, "historical time", has a fundamental difference with the common concept of time in philosophy and physics. One of the characteristics of historical time is its connection with the category of "timeline" and this concept is in turn connected with another concept called "important events". "Timeline", which has an important position in information nowadays, describes a period of time to regularly present or represent graphically or non-graphically the most important events of that period. Due to the connection between history and human guidance, the Qur'an has a noticeable attention to history - of course, with its own special type of expression -; and an examples of this attention is highlighting the time sequence of events and presenting different models for timeline. Reviewing various Quranic expressions in this field, this article tries to represent one of timelines considered by the Holy Quran by studying the applications of "edh"(إذ) and "va edh"(و إذ) in it. This study shows that "edh" and "va edh" meaning a period of time - which belongs to the omitted verb "ozkor" (اذکر) or "ozkoru" (اذکروا) - forms a timeline based on some important events of the lives of nine prophets (Ibrahim, Lot, Moses, Soleiman, Ilyas, Yunus, Yusuf, Jesus and Muhammad), two divine personalities (Luqman and Maryam) and one group (Ashab-i Kahf).
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :خط زمان در قرآن؛ بررسی موردی «إذ» و «و إذ» 
    Abstract: 
    مقوله‌ی «زمان» یکی از اصلی ترین مقومات تاریخ ـ با هر تعریفی از آن ـ است. مفهوم زمان در دانش تاریخ و به عبارتی دقیق تر، «زمان تاریخی»، تفاوتی جوهری با مفهوم رایج از زمان در فلسفه و فیزیک دارد. یکی از ویژگی های زمان تاریخی، پیوند آن با مقوله ای به نام «خط زمان» است و این مفهوم نیز به نوبه‌یخود در پیوند با مفهومی دیگر به نام «رویدادهای مهم» قرار دارد. «خط زمان» (Timeline) که اکنون جایگاهی مهم در اطلاع رسانی یافته، حکایتگر یک بازه‌ی زمانی برای بازنمایی یا ارائه‌ی منظم گرافیکی یا غیرگرافیکی مهم ترین رویدادهای آن بازه است. قرآن به دلیل پیوند تاریخ با هدایت انسان، اهتمامی در خور توجه به تاریخ ـ البته با شیوه‌ی بیانی ویژه‌ی خود ـ دارد و به نظر می رسد که برجسته ساختن توالی زمانی رویدادها و ارائه‌ی الگوهای مختلفی برای خط زمان، یکی از مصداق های این اهتمام باشد. نوشتار پیش رو پس از مروری بر تعابیر مختلف قرآنی در این زمینه، با بررسی موارد کاربرد «إذ» و «و إذ» در قرآن، کوشیده است یکی از خط زمان های موردنظر قرآن را بازنمایاند. این بررسی نشان می دهد که «إذ» و «و إذ» به معنای ظرف زمان و متعلق به فعل محذوف «اذکر» یا «اذکروا»، یک خط زمان با تکیه بر پاره ای رویدادهای مهم زندگی نُه تن از پیامبران (ابراهیم، لوط، موسی، سلیمان، الیاس، یونس، یوسف، عیسی و محمد)، دو تن از شخصیت های الهی (لقمان و مریم) و یک گروه (اصحاب کهف) را تشکیل می دهند.
    References: 
    • آذرتاش، آذرنوش، «نگاهي به تاريخ قوم ثمود»، مقالات و بررسي‌ها، 1351، دفتر ۹ـ۱۲، ص 30-63.
    • ابن‌قتيبه، عبدالله‌بن مسلم، تفسير غريب القرآن، بيروت، دار و مکتبة الهلال، 1411ق.
    • ابن‌کثير دمشقي، اسماعيل‌بن عمر، البداية و النهاية، بيروت، دارالفکر، 1407ق.
    • ابن‌هشام، عبدالله‌بن يوسف، مغني الاديب عن کتاب الاعاريب، قم، واريان، 1381.
    • استنفورد، مايکل، درآمدي بر تاريخ‌پژوهي، ترجمة مسعود صادقي، تهران، دانشگاه امام صادق و سمت، 1384.
    • اسميت، ليندا توهيواي، استعمارزدايي از روش، ترجمة احمد نادري و الهام اکبري، تهران، ترجمان علوم انساني، 1394.
    • اوهانيان، هانس سي، اصول فيزيک، ترجمة يوسف اميرارجمند و نادر رابط، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1383.
    • باردون، آدريان، تاريخچه فلسفه زمان، ترجمة حسن اميري آرا، تهران، کرگدن، 1395.
    • بيروني خوارزمي، ابوريحان، التفهيم لاوائل صناعة التنجيم، تهران، انجمن آثار ملي، بي‌تا.
    • بيومي مهران، محمد، بررسي تاريخي قصص قرآن، ترجمة سيدمحمد راستگو، تهران، علمي و فرهنگي، 1383.
    • الجميل، سيار، المجاليه التاريخيه؛ فلسفه التکوين التاريخي: دراسة رؤيوية في المعرفة العربية الاسلامية، عمان، الاهلية للنشر و التوزيع، 1999م.
    • حاج‌منوچهري، فرامرز، «مدخل اصحاب کهف»، در: دائرة‌المعارف اسلامي، زيرنظر کاظم موسوي بجنوري، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، 1379.
    • خزائلي، محمد، اعلام قرآن، چ نهم، تهران، اميركبير، 1391.
    • سجادي، صادق، «مدخل ابراهيم»، در: دائرة‌المعارف اسلامي، زيرنظر کاظم موسوي بجنوري، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، 1368.
    • سيوطي، عبدالرحمن‌بن ابي‌بکر، الدر المنثور في التفسير بالمأثور، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي، 1404ق.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، قم، جامعة مدرسين، بي‌تا.
    • طبرسي، فضل‌بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، چ سوم، تهران، بي‌نا، 1372.
    • طبري، محمدبن جرير، تاريخ الامم و الملوک، چ چهارم، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، 1403ق.
    • عابدي شاهرودي، علي، «بررسي مقدماتي تئوري زمان»، کيهان انديشه، 1374، ش 63، ص 32ـ61.
    • عبدالباقي، محمد فؤاد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکريم، قاهره، مطبعة دار الکتب المصريه، 1364ق.
    • قاسملو، فرديد، تقويم و تقويم‌نگاري، چ سوم، تهران، کتاب مرجع، 1393.
    • قيصري، داودبن محمود، نهاية البيان في معرفة الزمان، رسائل قيصري با تعليقات سيدجلال‌الدين آشتياني، چ دوم، تهران، مؤسسة پژوهشي حکمت و فلسفه ايران، 1381.
    • کرماني، طوبي، زمان در دو نگاه (ترجمه رساله قيصري از زمان و تعليقه معماي زمان)، تهران، دانشگاه تهران، 1379.
    • لاکس، مايکل، درآمدي به متافيزيک معاصر، ترجمة صالح افروغ و ياسر پوراسماعيل، تهران، حکمت، 1395.
    • لمون، مايکل، فلسفه تاريخ؛ راهنماي دانشجويان، ترجمة محمدحسين وقار، تهران، اطلاعات، 1394.
    • مسعودي، علي‌بن حسين، التنبيه و الاشراف، تصحيح عبدالله اسماعيل الصاوي، قاهره، دار الصاوي، بي‌تا.
    • مصطفوي، حسن، التحقيق في کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1368.
    • موحدي، عبدالله، «بررسي شخصيت تاريخي لقمان حکيم»، فصلنامه دانشکده الهيات و معارف مشهد، 1380، ش 53و54، ص 115ـ157.
    • ميلود، العربي، مفهوم الزمان في فلسفة برغسون، الجزائر، ابن‌النديم للنشر و التوزيع، 2013م.
    • نبئي، ابوالفضل، تقويم و تقويم‌نگاري در تاريخ، مشهد، آستان قدس رضوي، 1365.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Khandan(Alviri), Mohsen.(2025) The Timeline in the Holy Qur'an; A Case Study of "edh" and "va edh"Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University. , 20(2), 47-66

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohsen Khandan(Alviri)."The Timeline in the Holy Qur'an; A Case Study of "edh" and "va edh"Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University". , 20, 2, 2025, 47-66

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Khandan(Alviri), M.(2025) 'The Timeline in the Holy Qur'an; A Case Study of "edh" and "va edh"Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University', , 20(2), pp. 47-66

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Khandan(Alviri), M. The Timeline in the Holy Qur'an; A Case Study of "edh" and "va edh"Professor of the Department of History, Baqir al-Olum University. , 2025; 20(2): 47-66