, Volume 20, Issue 2, No 55, Year 2025 , Pages 67-80
The Type of Confrontation of Imam Ali with non-Muslim Iranians (Era of Sovereignty)
Article Type:
Research
Writers:
Yadollah hajizadeh
/ Assistant Professor of the Department of History, Islamic Sciences and Culture Academy / y.hajizadeh@isca.ac.ir
/ Assistant Professor of the Department of History, Islamic Sciences and Culture Academy / y.hajizadeh@isca.ac.irAbstract:
The knowledge of the type of Imam Ali’s confrontation with non-Muslim Iranians during his rule is very important, because it can be a good example of the culture of dealing with non-Muslims, and it can be effective in clarifying how he confronted Iranians and in answering some allegations and speculations. This article tries to answer this question: how was the type of Imam Ali’s confrontation with non-Muslim Iranians during his rule? Using a descriptive-analytical method, the outcome of this article is as follows: Imam Ali applied the policy of tolerance to non-Muslims and accepted them as ‘ahl al-dhimma’ and did not allow any domineering over them; he observed justice in dealing with them and tried to solve their problems; he was not strict with them in receiving jizya and tax and accepted their gifts in some cases as well. Imam presented Islamic kindness in dealing with them, and this tolerant behavior was effective on their tendency to Islam and Ahl al-Bayt.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نوع مواجهه‌ی امیرمؤمنان علی(ع) با ایرانیان غیرمسلمان (عصر حاکمیت)
Abstract:
آگاهی از نوع مواجهه‌ی امیرمؤمنان علی(ع) با ایرانیان غیرمسلمان در زمان حاکمیت خویش، از آن جهت که می تواند الگویی شایسته از فرهنگ برخورد با غیرمسلمانان را به نمایش بگذارد و نیز در روشن تر شدن چگونگی مواجهه‌ی آن حضرت با ایرانیان و رفع پاره ای از شبهات و گمانه ها مؤثر باشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. سؤالی که این نوشتار درصدد است تا پاسخ شایسته ای برای آن بیابد، این است که نوع مواجهه‌ی امیرمؤمنان(ع) با ایرانیان غیرمسلمانان در زمان حاکمیت خویش چگونه بوده است؟ دستاورد این نوشتار که با بهره گیری از شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، چنین است: امام علی(ع) در برابر غیرمسلمانان سیاست مدارا را در پیش گرفته و آنان را به عنوان اهل ذمه پذیرفته بودند و تحکمی بر آنان روا نمی داشتند؛ عدالت را در برخورد با آنان رعایت می کردند و می کوشیدند مشکلات آنان را برطرف سازند؛ در دریافت جزیه و خراج بر آنان سخت گیری نمی کردند و در مواردی هدایای آنان را نیز می پذیرفتند. امام رأفت اسلامی را در برخورد با آنان به نمایش می گذاشتند و این رفتار مداراگونه در گرایش آنان به اسلام و اهل بیت(ع) بی تأثیر نبوده است.
References:
- نهج‌البلاغه، تصحيح و تحقيق صبحي صالح، قم، دار الهجره، بي‌تا.
- ابن ابي‌الحديد معتزلي، عبدالحميدبن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي، 1404ق.
- ابن ابي‌شيبه، عبدالله‌بن محمد، المصنف، بيروت، دار الکتب العلميه، 1416ق.
- ابن‌اثير، مبارك‌بن محمد، النهاية في غريب الحديث، چ چهارم، قم، اسماعيليان، 1367.
- ابن‌اعثم كوفي، احمدبن، الفتوح، تحقيق علي شيري، بيروت، دارالأضواء، 1411ق.
- ابن‌حنبل، احمدبن، مسند احمد، بيروت، دار صادر، بي‌تا.
- ابن‌خزيمه، محمدبن اسحاق، صحيح ابن‌خزيمه، بي‌جا، المکتب الاسلامي، 1412ق.
- ابن‌دريد، محمدبن حسن، جمهرة اللغة، بيروت، دارالعلم للملايين، بي‌تا.
- ابن‌زنجويه، حميد‌بن مخلد، الاموال، بيروت، مرکز الملک فيصل، بي‌تا.
- ابن‌شهرآشوب، محمدبن علي، المناقب، قم، علامه، 1379.
- ابن‌عساکر، علي‌بن حسن، تاريخ مدينه دمشق، بيروت، دار الفکر، 1415ق.
- ابن‌فارس، احمد، معجم مقاييس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامي، 1404ق.
- ابن‌قتيبه دينوري، عبدالله‌بن مسلم، الامامة و السياسة، تحقيق علي شيري، بيروت، دارالأضواء، 1410ق.
- ابن‌كثير، اسماعيل‌بن عمر، البداية و النهاية، بيروت، دارالفكر، 1407ق.
- ابن‌مردويه اصفهاني، احمدبن موسي، مناقب علي‌بن ابي‌طالب، قم، دار الحديث، 1424ق.
- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، چ سوم، بيروت، دار صادر، 1414ق.
- ابوعبيد، قاسم‌بن سلام، الاموال، بيروت، دارالفکر، 1408ق.
- ابويوسف، يعقوب‌بن ابراهيم، الخراج، قاهره، سلفيه، 1346ق.
- ازهري، محمدبن احمد، تهذيب اللغة، بيروت، دار احياء التراث العربي، بي‌تا.
- برقي، احمدبن محمدبن خالد، طبقات الرجال، تهران، دانشگاه تهران، بي‌تا.
- بستاني، فواد افرم، فرهنگ ابجدي، چ دوم، تهران، اسلامي، 1375.
- بلاذري، احمدبن يحيي، انساب الاشراف، بيروت، دارالفكر، 1417ق.
- ـــــ ، فتوح البلدان، بيروت، دار و مكتبة الهلال، 1988م.
- تميمي آمدي، عبدالواحدبن محمد، غررالحکم و درر الکلم، تحققيق سيدمهدي رجائي، چ دوم، قم، دار الکتاب الاسلامي، 1410ق.
- ثقفي كوفي، ابراهيم‌بن محمد، الغارات، تحقيق جلال الدين حسينى ارموى، تهران، انجمن آثار ملي، 1353.
- جصاص، احمدبن علي، احکام القرآن، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1405ق.
- حلي، حسن‌بن يوسف‌بن مطهر، ايضاح الفوائد، قم، بي‌نا، 1387ق.
- ـــــ ، مختلف الشيعه، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1413ق.
- حموي، ياقوت‌بن عبدالله، معجم البلدان، بيروت، دار صادر، 1995م.
- حميري، عبدالله‌بن جعفر، قرب الاِسناد، قم، آل‌البيت، 1413ق.
- ـــــ ، شمس العلوم، دمشق، دارالفکر، 1420ق.
- حويزي، عبد علي‌بن جمعه، تفسير نور الثقلين، قم، اسماعيليان، 1415ق.
- ديلمي، حسن‌بن محمد، ارشاد القلوب، قم، شريف الرضي، 1412ق.
- دينوري، احمدبن داود، الأخبار الطوال، قم، شريف الرضي، 1368.
- ذاکري، علي‌اكبر، «امام علي و ايرانيان؛ دولت کريمه و رفتار کريمه»، پگاه حوزه، 1390، ش 308.
- ـــــ ، سيماي کارگزاران علي‌بن ابي‌طالب اميرالمؤمنين، چ سوم، قم، بوستان كتاب، 1398.
- راغب اصفهاني، حسين‌بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دارالقلم.
- زارع، حسین و رحمت‌الله روحی، «حقوق اقلیت‌های دینی در نهج‌البلاغه»، سراج منیر، 1395، ش 24، ص 105- 133.
- ساماني، سيدمحمود، مناسبات اهل‌بيت با ايرانيان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1393.
- شريف رضي، محمدبن حسين، خصائص الائمه، تحقيق محمد‌هادي اميني، مشهد، آستان قدس رضوي، 1406ق.
- شهيدي، سيدجعفر، زندگاني علي‌بن الحسين، چ پانزدهم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1386.
- شيباني، محمدبن حسن، الحجة علي اهل المدينه، بيروت، عالم الكتب، 1406ق.
- صاحب‌بن عباد، اسماعيل‌بن عباد، المحيط في اللغة، بيروت، عالم الکتاب، 1414ق.
- صدوق، محمدبن علي، الامالي، قم، بعثت، 1417ق.
- ـــــ ، التوحيد، قم، جامعة مدرسين، 1398.
- ـــــ ، معاني الاخبار، قم، جامعة مدرسين، 1379.
- ـــــ ، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعة مدرسين، 1413ق.
- طبرسي، فضل‌بن حسن، مجمع البيان، تهران، ناصر خسرو، 1372.
- طبري، محمدبن جرير، تاريخ طبري، چ دوم، بيروت، دار التراث، 1387.
- طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، چ سوم، تهران، مرتضوي، 1375.
- طوسي، محمدبن حسن، الخلاف، قم، جامعة مدرسين، 1407ق.
- ـــــ ، رجال، قم، جامعة مدرسين، 1415ق.
- فراهيدي، خليل‌بن احمد، العين، چ دوم، قم، هجرت، بي‌تا.
- فيومي، احمدبن محمد، المصباح المنير، چ دوم، قم، دار الهجره.
- قرشي، علي‌اكبر، قاموس قرآن، چ ششم، تهران، دار الکتب الاسلاميه، 1371.
- کاشف الغطا، هادي، مستدرك نهج‌البلاغه، بيروت، مكتبة الاندلس، بي‌تا.
- کلانتري، علي‌اکبر، الجزيه و احکامها، قم، جامعة مدرسين، 1416ق.
- کليني، محمدبن يعقوب، کافي، چ دوم، تهران، اسلاميه، 1362.
- کوفي، محمدبن سليمان، مناقب الامام اميرالمؤمنين، قم، مجمع احياء الثقافة الاسلاميه، 1412ق.
- ليثي واسطي، علي‌بن محمد، عيون الحکم و المواعظ، تحقيق حسين حسني بيرجندي، قم، دار الحديث، 1376.
- مجلسي، محمدباقر، بحار الأنوار، تهران، اسلاميه، 1363.
- مسعودي، علي‌بن حسين، مروج الذهب، چ دوم، قم، دار الهجره، 1409ق.
- مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، قم، جامعة مدرسین، 1409ق.
- مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، الارشاد، قم، دارالمفيد، بي‌تا.
- منقري، نصر‌بن مزاحم، وقعة صفين، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي، 1403ق.
- موسوي، سيدصادق، تمام نهج‌البلاغه، تهران، مؤسسة امام صاحب الزمان، 1376.
- موسى، حسين‌بن يوسف، الإفصاح فى فقه اللغة، چ چهارم، قم، مكتب الاعلام الاسلامي، 1410ق.
- نويري، احمدبن عبدالوهاب، نهاية الأرب، قاهره، دار الكتب و الوثائق القوميه، 1423ق.
- يعقوبي، ابن‌واضح، تاريخ يعقوبي، بيروت، دار صادر، بي‌تا.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
hajizadeh, Yadollah.(2025) The Type of Confrontation of Imam Ali with non-Muslim Iranians (Era of Sovereignty). , 20(2), 67-80
Yadollah hajizadeh."The Type of Confrontation of Imam Ali with non-Muslim Iranians (Era of Sovereignty)". , 20, 2, 2025, 67-80
hajizadeh, Y.(2025) 'The Type of Confrontation of Imam Ali with non-Muslim Iranians (Era of Sovereignty)', , 20(2), pp. 67-80
